Καθώς η παιδική παχυσαρκία συνδέεται άμεσα με την παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή, ας μάθουμε να τρώμε σωστά εγκαίρως.
Η παιδική ηλικία είναι μια περίοδος της ζωής μας που είναι – και πρέπει να είναι- στενά συνδεδεμένη με τη διασκέδαση, το παιχνίδι και την ξεγνοιασιά. Ταυτόχρονα όμως, είναι η περίοδος κατά την οποία πρέπει να μάθουμε πάρα πολλά και πολύ σημαντικά πράγματα και να αποκτήσουμε δεξιότητες και συνήθειες, που θα επηρεάσουν την υπόλοιπή μας ζωή.
Γι’ αυτό, ένα από τα πράγματα που θα πρέπει να μάθουμε από νεαρή ηλικία, είναι η σωστή διατροφή. Το τι, με τι συχνότητα και σε τι ποσότητα τρώμε, θα παίξει σημαντικό ρόλο όχι μόνο στην ανάπτυξή μας αλλά και στην υγεία μας ως παιδιά και ως ενήλικες. Η παιδική παχυσαρκία είναι ένας κίνδυνος για τον οποίο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κρούσει επανειλημμένα το καμπανάκι. Σύμφωνα με έρευνα της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας, για παιδιά ηλικίας 7 και 9 ετών, στην οποία συμμετείχαν 5.682 μαθητές του Δημοτικών Σχολείων, 2.758 της Β’ τάξης και 2.924 της Δ’ τάξης, το 48,9% των αγοριών και το 44,8% των κοριτσιών της Β’ Τάξη Δημοτικού έχει βάρος άνω του φυσιολογικού. Στα παιδιά της Δ΄ Τάξης, τα ποσοστά ανεβαίνουν στο 57,2% για τα αγόρια και στο 50,0% για τα κορίτσια. Τα νούμερα είναι δυστυχώς τα υψηλότερα στην Ευρώπη.
Η διατήρηση του σωστού σωματικού βάρους, τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά, δεν είναι σημαντική για λόγους εξωτερικής εμφάνισης, όπως πιστεύουν ορισμένοι. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει εντάξει την παχυσαρκία στον κατάλογο των παθήσεων από το 1948 και όχι άδικα, καθώς σχετίζεται με ποικίλα προβλήματα υγείας. Η προαναφερθείσα έρευνα της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας έδειξε ότι παρατηρείται αύξηση της αρτηριακής πίεσης σε ποσοστό 9-13% των υπέρβαρων παιδιών και σε 30% των παχύσαρκων παιδιών. Επίσης δυσλιπιδαιμία καθώς και ινσουλινοαντίσταση και υπερισνουλιναιμία. Το 25% των παχύσαρκων παιδιών έχουν διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη και το 45% των νέο-διαγνωσθέντων διαβητικών παιδιών και εφήβων είναι τύπου 2 (ΗΠΑ). Το 57% των παχύσαρκων κοριτσιών και το 35% των παχύσαρκων αγοριών παρουσιάζουν ψυχολογικές επιδράσεις, ενώ το 33% των σοβαρά παχύσαρκων παιδιών, έχουν αποφρακτική άπνοια ύπνου και διαταραχές ύπνου. Ακόμη πιο ανησυχητικό, το γεγονός ότι το 65% των παχύσαρκων παιδιών, ηλικίας 5-10 ετών, έχουν τουλάχιστον 1 παράγοντα καρδιαγγειακού κινδύνου (Υπέρταση – Υπερλιπιδαιμία – Διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη).
Πέρα από τα προβλήματα υγείας, η παιδική παχυσαρκία συνδέεται άμεσα με την παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή, όπου η επιπτώσεις στην υγεία είναι ακόμη πιο σοβαρές. Τα παιδιά που είναι παχύσαρκα κατά την προεφηβεία (δηλαδή από τα 7 έως τα 12 χρόνια) παρουσιάζουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν παχυσαρκία και στο μέλλον, καθώς κατά την περίοδο αυτή τα παιδιά σχηματίζουν λιποκύτταρα για το υπόλοιπο της ζωής τους.
Πως μπορεί λοιπόν ένας γονιός να αντιμετωπίσει αυτόν τον κίνδυνο για το παιδί του; Αυστηρές δίαιτες και άμεση εγγραφή των τέκνων του σε hot yoga, πιλάτες και κάθε είδους πρωτοποριακή, έντονη γυμναστική; Η λύση μπορεί να είναι πιο απλή και αποτελεσματική: μπορεί να μάθει στο παιδί του να τρέφεται σωστά.
Αποκτώντας τη συνήθεια της υγιεινής διατροφής – χωρίς υπερβολές – από μικρή ηλικία, το παιδί θα συνεχίσει να την ακολουθεί χωρίς να αισθάνεται ότι κάτι χάνει ή ότι κάτι του λείπει, όπως γίνεται στις κάθε λογής δίαιτες. Μαθαίνει τι είναι καλό για τον οργανισμό του, με τι συχνότητα και σε τι ποσότητα, μια γνώση που με τον καιρό γίνεται δεύτερη φύση και την οποία ακολουθεί χωρίς ψυχαναγκασμούς πιθανότατα για όλη του τη ζωή.
Πριν από ο οτιδήποτε άλλο, ο γονιός θα πρέπει να ξέρει ότι ο ίδιος δίνει το παράδειγμα: όσα επιχειρήματα και να δώσει στο παιδί του για την αξία των όσπριων, αν εκείνος τα αποφεύγει και προτιμάει τις πίτσες, ας μην περιμένει κάτι διαφορετικό από το παιδί του. Άλλωστε, αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα: τα παιδιά υπέρβαρων γονιών, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν υπέρβαρα.
Όταν μιλούμε για υγιεινή διατροφή, μιλούμε ουσιαστικά για ισορροπημένη διατροφή. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν τροφές που θα πρέπει να απαγορεύουμε στα παιδιά, δημιουργώντας αισθήματα στέρησης και απωθημένα. Πρέπει να μάθουμε όμως τι είναι καλύτερο να τρώνε συχνότερα και τι πιο σπάνια, σε τι ποσότητα και τι είναι καλύτερο να επιλέγουν όταν έχουν τη δυνατότητα. Το να απαγορεύσουμε δια ροπάλου τα γλυκά π.χ. δεν ωφελεί γιατί αυξάνεται ακόμη περισσότερο η επιθυμία τους για αυτά και μόλις βρουν ευκαιρία, θα τα καταναλώσουν μετά μανίας. Είναι προτιμότερο να τα συνηθίσετε σε γλυκά με βάση το γάλα ή τα φρούτα και σε μικρές ποσότητες.
Δώστε τους να δοκιμάσουν λαχανικά και όσπρια σε μικρές ποσότητες αρχικά. Αν δεν τους αρέσουν, δοκιμάστε συνταγές που τα συνδυάζουν με άλλα τρόφιμα της αρεσκείας τους (π.χ. μαρούλι στο τοστ, ψαρόσουπα με λαχανικά, σπανακόπιτα) ή δοκιμάστε να τα συνδυάσετε μεταξύ τους, για μια διαφορετική γευστική αλλά και οπτική πρόταση. Μην τα παρατάτε στην πρώτη άρνηση: προσφέρετέ τους και πάλι το ίδιο φαγητό μια εβδομάδα αργότερα, είναι πιθανόν η αρχική απροθυμία τους να έχει εξαφανιστεί.
Μην παραλείπετε ποτέ ένα πλούσιο πρωινό. Ο οργανισμός και ο μεταβολισμός «παίρνουν μπροστά», η πρόσληψη βιταμινών και ανόργανων συστατικών γίνεται υψηλότερη και οι σχολικές επιδόσεις βελτιώνονται. Επίσης, αν μάθεις στο καλό πρωινό από μικρός, δύσκολα το βγάζεις από το πρόγραμμα όταν μεγαλώσεις.
Τα παιδιά θα πρέπει να μάθουν να τρώνε με βάση την πείνα και το αίσθημα κορεσμού που νιώθουν, συνεπώς μην τα πιέζετε να αδειάζουν απαραιτήτως το πιάτο τους. Αποφύγετε να τους δίνετε συνεχώς κάτι να τσιμπάνε, προτιμήστε να υπάρχουν στο πρόγραμμα τρία κυρίως γεύματα, με δύο – τρία σνακ ενδιάμεσα, όχι σε μικρότερο χρονικό διάστημα των δύο ωρών. Προσέξτε το είδος των σνακ και την «ύπουλη» εισβολή της ζάχαρης: σχεδόν όλες οι κατεργασμένες τροφές περιέχουν ζάχαρη – ακόμη και οι αλμυρές, όπως και τα αναψυκτικά και ορισμένοι χυμοί και φρουτοποτά.
Χέρι-χέρι με την υγιεινή διατροφή και την καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας, πηγαίνει βεβαίως και η σωματική δραστηριότητα. Καθώς οι εποχές που τα παιδιά έπαιζαν ξέγνοιαστα στις αλάνες έχει παρέλθει, συζητήστε μαζί με το παιδί για το τι είδους δραστηριότητα του αρέσει και παρακινήστε το να την ασκεί τακτικά. Μια καλή ιδέα, είναι να την εξασκείτε και εσείς μαζί του (π.χ. βόλτες με το ποδήλατο) ή να ασκήστε παράλληλα: την ώρα που κάνει χορό στο γυμναστήριο, εσείς τρέχετε στον διάδρομο ή κάνετε βάρη. Θα δώσετε το καλό παράδειγμα και θα έρθετε ακόμη πιο κοντά. Μην επιμένετε ωστόσο σε δραστηριότητες που φαίνεται ότι δεν ενδιαφέρουν το παιδί, καθώς είναι βέβαιο πως σύντομα θα τις εγκαταλείψει. Επειδή εσείς θέλετε να τον δείτε καλαθοσφαιριστή, δεν σημαίνει ότι και εκείνου του αρέσει το μπάσκετ!
