Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει ενοχοποιηθεί για σημαντικές επιπτώσεις στην αναπαραγωγική υγεία ανδρών και γυναικών. Μήπως μπορούμε να παρέμβουμε;
Αν και η κληρονομικότητα και η ηλικία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη γονιμότητα ενός ζευγαριού, δεν αμφισβητείται ο ρόλος των εξωγενών παραγόντων που αφορούν στην καθημερινότητα και το σύγχρονο τρόπο ζωής. Η γονιμότητα και η σύλληψη είναι το αποτέλεσμα πολλών περιβαλλοντικών συνιστωσών και πολλές φορές είναι δύσκολο να υπάρξει μία σαφής εικόνα σε ότι αφορά την επίδραση της κάθε μίας, λόγω της μεταξύ τους αλληλεπίδρασης αλλά και εξαιτίας των εν γένει δυσμενών συνεπειών της κάθε μίας στη γενική μας υγεία.
- Είναι πλέον γνωστό ότι οι «κακές συνήθειες» όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ και η κακή διατροφή επηρεάζουν τη γονιμότητα των ζευγαριών. Εκτός από προβλήματα στην ποιότητα του σπέρματος και στην παραγωγή τεστοστερόνης, είναι δυνατό να επηρεάσουν τη γυναικεία γονιμότητα αλλά και την αποτελεσματικότητα των μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
- Νεότερες μελέτες έχουν δείξει ότι εκτός από τα διάφορα προβλήματα υγείας που μπορεί να συνεπάγεται το υπερβολικό ή πολύ χαμηλό βάρος, συσχετίζεται και με ανωορρηκτική υπογονιμότητα, ιδιαίτερα σε γυναίκες οι οποίες ασκούνται εντατικά. Από την άλλη, η παχυσαρκία επηρεάζει τα επίπεδα των ανδρικών ορμονών που σχετίζονται με την αναπαραγωγή.
- Προσοχή στα φάρμακα και τις θεραπείες. Θα πρέπει να ακολουθούνται μετά από σύσταση του γιατρού, δεδομένου ότι πολλές δραστικές ουσίες και άλλοι θεραπευτικοί παράγοντες επηρεάζουν τη γονιμότητα.
- Το άγχος δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο στα προβλήματα γονιμότητας. Η αρνητική του επίδραση είναι αποδεδειγμένη ενώ, αντιστρόφως, η διάγνωση της υπογονιμότητας προκαλεί επιπλέον στρες το οποίο δυσκολεύει περαιτέρω τη σύλληψη.
- Η προσωπική σεξουαλική συμπεριφορά είναι δυνατό να εγκυμονεί κινδύνους για τη γονιμότητα όταν ευνοεί τη μετάδοση σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων (ΣΜΝ). Λοιμώξεις που δε θεραπεύονται μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονώδη νόσο της πυέλου με επαγόμενη υπογονιμότητα. Αντίστοιχα στον άνδρα τα ΣΜΝ έχουν ενοχοποιηθεί για διαταραχή της αρχιτεκτονικής και απόφραξη των οδών που μεταφέρουν το σπέρμα
- Στο καθημερινό μας περιβάλλον ερχόμαστε σε επαφή με πλήθος τοξικών παραγόντων όπως μη ιονίζουσα ακτινοβολία (κινητά τηλέφωνα, ασύρματες συσκευές), τοξικά και ρυπαντές (πλαστικά, διαλύματα καθαρισμού, βαρέα μέταλλα, φυτοφάρμακα, ατμοσφαιρικοί ρύποι), με αρνητικές επιπτώσεις στη γονιμότητα. Ιδιαίτερη προσοχή αξίζει να δώσουμε στους παράγοντες επικινδυνότητας στον επαγγελματικό χώρο, οι οποίοι συνοψίζονται σε:
- Φυσικούς (ακτινοβολίες, υψηλές θερμοκρασίες)
- Βιολογικούς (ιοί, μικρόβια)
- Τοξικές ουσίες (μόλυβδος, υδράργυρος)
Αν και τα επίπεδα του κάθε παράγοντα ξεχωριστά ίσως να μην υπερβαίνουν τα όρια ασφαλείας, εντούτοις η συνδυαστική τους δράση μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιβλαβής.
Και εδώ η πρόληψη παίζει καθοριστικό ρόλο. Οι καθημερινές συνήθειες πολλές φορές είναι στο χέρι μας να βελτιώνονται και οι «κακές συνήθειες» να διορθώνονται. Ο υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής αποτελεί μία ολιστική προσέγγιση με στόχο τη γενικότερη υγεία μας και μέσα από αυτό την αύξηση της πιθανότητας μίας επιτυχούς σύλληψης και μίας ομαλής εγκυμοσύνης με ευχάριστη έκβαση.
Η τροποποίηση των συνηθειών του τρόπου ζωής μπορεί να περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
- Διακοπή του καπνίσματος – αποφυγή αλκοόλ
- Διατήρηση σταθερού βάρους ή αποκατάστασή του
- Άσκηση με μέτρο στις γυναίκες
- Προσεκτική λήψη φαρμάκων
- Προσεγμένη διατροφή (προτείνεται η μεσογειακή δίαιτα)
- Διαχείριση άγχους
- Χρήση προφυλακτικού
- Μείωση ή εξάλειψη της έκθεσης σε τοξικά προϊόντα με τα κατάλληλα προστατευτικά μέτρα ή αντικατάστασή τους με ασφαλέστερα όταν αυτό είναι δυνατό (πχ απορρυπαντικά).
- Αποφυγή περιοχών με αυξημένους ρύπους
- Μειωμένη χρήση κινητού τηλεφώνου
