Το ορθό είναι τα τελευταία 10-12 εκατοστά του παχέος εντέρου και συνδέεται με τον πρωκτό. Παγκοσμίως, 750.000 άνθρωποι διαγιγνώσκονται με καρκίνο του ορθού κάθε χρόνο. Για την οριστική θεραπεία, η χειρουργική επέμβαση είναι σχεδόν πάντα απαραίτητη. Βασικοί στόχοι της είναι η επιμήκυνση της επιβίωσης των ασθενών, η ελαχιστοποίηση της τοπική υποτροπής, δηλαδή της επανεμφάνισης του καρκίνου και η βελτιστοποίηση όλων των λειτουργικών παραμέτρων που συνιστούν την ποιότητα ζωής των ασθενών, όπως η αποφυγή της μόνιμης στομίας και η διατήρηση ανέπαφης της ουρολογικής και σεξουαλικής λειτουργίας των ασθενών μετά το χειρουργείο.
Η χειρουργική θεραπεία για των καρκίνο που προσβάλει το κατώτερο τμήμα του ορθού, το οποίο και βρίσκεται σε στενή ανατομική σχέση με το σφιγκτήρα του πρωκτού, έχει αλλάξει δραματικά. Η μεταβολή στη συμπεριφορά των χειρουργών που εξειδικεύονται σε αυτήν την κακοήθεια, η αναμόρφωση των χειρουργικών προσεγγίσεων και η υιοθέτηση «αυστηρότερων» ογκολογικών αρχών έχουν ορίσει τη χειρουργική προσέγγιση στον καρκίνο του ορθού ως την πλέον δυναμικά εξελισσόμενη συγκριτικά με τις άλλες κακοήθειες του πεπτικού σωλήνα. Εξάλλου, ενώ για τους περισσότερους καρκίνους, τα τελευταία χρόνια, οι επικουρικές ογκολογικές θεραπείες με τα καλύτερα νεότερα φάρμακα βελτίωσαν την πρόγνωση των ασθενών, για τον καρκίνο του ορθού ισχύει το ότι «η καλύτερη και σωστότερη χειρουργική» ήταν ο βασικός παράγοντας που οδήγησε στις μακρές επιβιώσεις των ασθενών και, μάλιστα, με ελαχιστοποίηση της αναπηρικής και ιδιαιτέρως επώδυνης απειλής της τοπικής υποτροπής.
Ο σύγχρονος εξειδικευμένος χειρουργός εκτιμά περισσότερο και αποσκοπεί στη διατήρηση του βέλτιστου δυνατού επιπέδου ποιότητας ζωής μετά την επέμβαση για τον καρκίνο του ορθού, διενεργώντας «σφιγκτηροσωστικές» επεμβάσεις. Τέτοιου τύπου χειρουργικές επεμβάσεις στοχεύουν στην αποκατάσταση της εντερικής συνέχειας και στη διατήρηση του σφιγκτηριακού μηχανισμού, χωρίς ωστόσο να διακυβεύεται η ογκολογική επάρκεια του χειρουργείου. Έτσι η κοιλιοπερινεϊκή εκτομή, που περιλαμβάνει και την πλήρη αφαίρεση του πρωκτικού αυλού με τον περιβάλλοντα σφιγκτήρα και, εν τέλει, τη δημιουργία μόνιμης κολοστομίας, η οποία κάποτε αποτελούσε τη «χρυσή σταθερά» της χειρουργικής θεραπείας του καρκίνου του ορθού, διενεργείται όλο και λιγότερο συχνά από τους χειρουργούς παχέος εντέρου, οι οποίοι προτιμούν τις δυσκολότερες τεχνικά, αλλά με ικανοποιητικότερο για τους ασθενείς αποτέλεσμα, «πολύ χαμηλές» εκτομές ή ακόμη και τις τοπικές εκτομές. Ο ασθενής με καρκίνο του κατώτερου ορθού, ενώ, κάποτε ήταν «καταδικασμένος» σε ανικανότητα και κολοστομία, σήμερα, πέρα από την επιβίωση που του προσφέρεται με την καλύτερη χειρουργική, έχουν και τη δυνατότητα αποφυγής της μόνιμης «παρά φύσιν» έδρας και της διατήρησης της φυσιολογικής οδού για τη λειτουργία της αφόδευσης.
Η πλέον εξελιγμένη και σύγχρονη διαπρωκτική τεχνική είναι η TAMIS (ελάχιστα επεμβατική διαπρωκτική χειρουργική), που είναι ειδική λαπαρο-ενδοσκοπική μέθοδος που δεν απαιτεί επέμβαση από την κοιλιά. Έτσι διατηρείται το φυσιολογικό ορθό και οι σφιγκτήρες που είναι απαραίτητοι για την αφόδευση. Αυτές οι τοπικές διαπρωκτικές τεχνικές πρέπει να εφαρμόζονται αυστηρά μόνο σε πρώιμους καρκίνους του ορθού και μετά από πλήρη ενημέρωση του ασθενή και αποδοχή από μέρους του ότι μία τέτοια επέμβαση μπορεί να μην είναι η ριζική.
Η σταθερή και πλέον αποδεκτή, δυνητικά θεραπευτική, χειρουργική τεχνική για την αντιμετώπιση του καρκίνου του ορθού είναι η ολική μεσοορθική εκτομή, στην οποία αφαιρείται με «ευλάβεια» και όλο το λίπος με τους λεμφαδένες που περιβάλει το ορθό, η οποία γίνεται σήμερα κυρίως λαπαροσκοπικά. Η πλέον σύγχρονη εξέλιξη της ιδιαίτερα απαιτητικής αυτής τεχνικής είναι η διαπρωκτική ολική μεσοορθική εκτομή, γνωστή ως ta-TME, στην οποία, χρησιμοποιώντας ειδικές πλατφόρμες όπως στην ΤΑΜΙS, προσφέρεται η δυνατότητα εκτέλεσης λαπαρο-ενδοσκοπικής, δια του πρωκτού, ανάστροφης, «από τα κάτω-προς τα πάνω», ριζικής αφαίρεσης του ορθού, με ακόμη καλύτερα ογκολογικά αποτελέσματα και δυνατότητα «σφιγκτηροδιάσωσης» και αποφυγής της δυσάρεστης και αναπηρικής μόνιμης στομίας.
Γεώργιος Θεοδωρόπουλος, MD, PhD, FACS, FASCRS
Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ειδικευμένος στη Γενική Χειρουργική και εξειδικευμένος στη Χειρουργική Παχέος Εντέρου στις ΗΠΑ, Fellow της Αμερικανικής Εταιρείας Χειρουργών και της Αμερικανικής Εταιρείας Χειρουργών Παχέος Εντέρου και Πρωκτού
www.theodoropoulos-surgery.gr, E-mail: georgetheocrs@live.com
