Τρεις επιστήμονες που ανακάλυψαν τον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός μας υπολογίζει τον χρόνο κέρδισαν το βραβείο Νόμπελ για τη φυσιολογία ή την ιατρική για το 2017. Το βραβείο θα μοιραστούν οι Αμερικανοί επιστήμονες Jeffrey Hall, Michael Rosbash και Michael Young.
Η επιτροπή βραβείων Νόμπελ δήλωσε ότι τα ευρήματά τους είχαν «τεράστια επίδραση στην υγεία και την ευημερία μας».
Το βιολογικό μας ρολόι -ή κιρκάδιος ρυθμός- είναι ο λόγος που θέλουμε να κοιμηθούμε τη νύχτα, ενώ σε αυτόν οφείλονται επίσης τεράστιες αλλαγές στη συμπεριφορά και τη λειτουργία του σώματος.
Ένα «ρολόι» χτυπάει σε σχεδόν κάθε κύτταρο του ανθρώπινου σώματος, καθώς και στα φυτά, τα ζώα και τους μύκητες. Η διάθεσή μας, τα επίπεδα ορμονών, η θερμοκρασία του σώματος και ο μεταβολισμός, όλα έχουν έναν καθημερινό ρυθμό. Ακόμη και ο κίνδυνος καρδιακής προσβολή αυξάνεται κάθε πρωί, καθώς το σώμα μας «παίρνει μπροστά», για να ξεκινήσει μια νέα μέρα.
Το ρολόι του σώματος ελέγχει με τέτοια ακρίβεια το σώμα μας, για να συμπορεύεται με τη μέρα και τη νύχτα, που μπορεί να υπάρξουν σοβαρές συνέπειες από τη διατάραξή του, όπως η φρικτή εμπειρία του jet lag, που προκαλείται όταν το σώμα δεν συγχρονίζεται με τον κόσμο γύρω του.
Βραχυπρόθεσμα, η διαταραχή του ρολογιού του σώματος επηρεάζει τη δημιουργία της μνήμης, αλλά μακροπρόθεσμα αυξάνει τον κίνδυνο ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων του διαβήτη τύπου 2, του καρκίνου και των καρδιακών παθήσεων.
«Εάν αποσυντονίσουμε αυτό το σύστημα, έχουμε μεγάλο αντίκτυπο στον μεταβολισμό μας», δήλωσε ο καθηγητής Russell Foster από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Οι ανακαλύψεις των τριών νικητών του Νόμπελ έγιναν για τις μύγες των φρούτων, αλλά τα ευρήματά τους εξηγούν πώς λειτουργεί ο μηχανισμός υπολογισμού του χρόνου σε όλα τα ζώα. Ο Jeffrey Hall και ο Michael Rosbash απομόνωσαν ένα τμήμα του DNA που ονομάζεται γονίδιο περιόδου, το οποίο εμπλέκεται στον κιρκάδιο ρυθμό.
Το γονίδιο περιόδου περιείχε οδηγίες για την παρασκευή μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται PER. Καθώς τα επίπεδα της PER αυξήθηκαν, απενεργοποιήθηκαν οι δικές του γενετικές οδηγίες. Ως αποτέλεσμα, τα επίπεδα της πρωτεΐνης PER αυξομειώνονται σε έναν κύκλο 24 ωρών – αυξάνονται κατά τη διάρκεια της νύχτας και πέφτουν κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Ο Michael Young ανακάλυψε άλλα δύο γονίδια που επηρεάζουν τη σταθερότητα της PER.
Αν τα επίπεδα της PER είναι πιο σταθερά, τότε το ρολόι «χτυπάει» πιο αργά, αν είναι λιγότερο σταθερά, τότε «τρέχει» πιο γρήγορα. Η σταθερότητα της PER είναι ένας λόγος που μερικοί από εμάς είναι πρωινοί τύποι και άλλοι… κουκουβάγιες.
