Είναι οι ιστορίες που διαβάζουμε για να τα πάρει ο ύπνος εδώ και αιώνες. Όμως στη σύγχρονη, τόσο διαφορετική εποχή, τα κλασικά παραμύθια μοιάζουν γεμάτα από προκαταλήψεις και αρχαϊκά στερεότυπα.
Ιστορίες όπως η Σταχτοπούτα και η Πεντάμορφη και το Τέρας είναι τόσο ριζωμένες στη λαϊκή κουλτούρα που είναι πάρα πολύ εύκολο να παραβλέψουμε τα αρνητικά μηνύματα που διαιωνίζουν, μέσω μισογύνικων χαρακτήρων και πλοκών που υποβαθμίζουν το γυναικείο φύλο.
Ο συγγραφέας Donald Haase ενθαρρύνει τους γονείς όχι να σταματήσουν να διαβάζουν αυτές τις ιστορίες στα παιδιά τους, αλλά να τις αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό, έτσι ώστε να αντιμετωπίσουν τέτοια στερεότυπα άλλων εποχών και όχι να τα επικυρώνουν.
Ποια είναι λοιπόν τα στερεότυπα που πρέπει να αποθαρρύνουν οι γονείς;
Οι γυναίκες είναι παθητικές δεσποσύνες
Η Χιονάτη, Η Ωραία Κοιμωμένη και η Σταχτοπούτα σώζονται από μια ζωή μιζέριας ή / και αιώνιο ύπνο από μια ανδρική φιγούρα που ενσαρκώνεται στο πρόσωπο του πρίγκιπα του παραμυθιού – μια λαμπρή καρικατούρα του ανδρισμού. Αυτό θέτει μεγάλο περιττό άγχος και στα δύο φύλα και ιδιαίτερα στα κορίτσια, καθώς πιστεύουν ότι πρέπει να αναλάβουν τον παραδοσιακό ρόλο της γυναίκας, αντί να μάθουν να πιστεύουν στις δικές τους δυνάμεις.
Ο γάμος είναι η τελική ανταμοιβή
Σε μια εποχή όπου πολλοί άνθρωποι παίρνουν διαζύγιο ή επιλέγουν να μην παντρευτούν ποτέ, η υποχρεωτική κατάληξη «ας παντρευτούμε και ας ζήσουμε ευτυχισμένοι για πάντα μετά» φαίνεται σχεδόν μεσαιωνική. Πρόκειται όμως για κοινή συνισταμένη στα κλασικά παραμύθια, όπως Η Μικρή Γοργόνα, Η Σταχτοπούτα και Η Ωραία Κοιμωμένη, καθώς όλα καταλήγουν σε μια μεγάλη γαμήλια γιορτή. Το ίδιο συμβαίνει και σε σύγχρονα παραμύθια όπως το Σρεκ.
Ο γάμος φαίνεται να είναι ο μοναδικός στόχος για ανδρικούς και τους γυναικείους χαρακτήρες, απαξιώνοντας εντελώς την όποια επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική επιτυχία, οι οποίες σπάνια εμφανίζονται σε αυτές τις αφηγήσεις. Ένα άγαμο άτομο είναι μια αποτυχία για την οποία η κοινωνία δεν έχει θέση, ενώ ως αγάπη θεωρείται το να βρεις κάποιον να παντρευτείς.
Έλλειψη φυλετικής / σωματικής / σεξουαλικής ποικιλομορφίας
Είναι μια αλήθεια που αναγνωρίζεται παγκοσμίως, ότι οι πριγκίπισσες της Disney είναι όμορφες, λεπτές και πιο ως επί το πλείστον λευκές. Για ένα παιδί που αντιμετωπίζει αυτές τις ιστορίες για πρώτη φορά, τέτοια περιοριστικά αισθητικά πρότυπα μπορεί να είναι εξαιρετικά επιζήμια, απεικονίζοντας την ιδέα ότι η ευτυχία είναι συνώνυμη της λεπτής γραμμής και της ομορφιάς. Το ίδιο ισχύει βέβαια και τον απολύτως ετεροφυλόφιλο σεξουαλικό προσανατολισμό των χαρακτήρων.
Οι θηλυκοί χαρακτήρες είτε είναι νοικοκυρές …
Η Σταχτοπούτα περνάει τη ζωή της καθαρίζοντας πατώματα, η Χιονάτη αναλαμβάνει να φροντίσει χωρίς σκέψη το νοικοκυριό επτά ανδρών νάνων και η Πεντάμορφη κάνει την υπηρέτρια στο σπίτι του Τέρατος για να σώσει τον πατέρα της.
…είτε είναι οι κακές μητριές / αδελφές / μάγισσες
Μια αναζήτηση στο Google για τους «κακούς» των παραμυθιών εμφανίζει μια σειρά σαδιστικών γυναικών: την κακή μητριά της Σταχτοπούτας, τις «άσχημες αδελφές» της και την Ούρσουλα, την κακή μάγισσα. Οι γυναίκες αυτές είναι εκδικητικές μεταξύ τους και αδιαφορούν για κάθε έννοια αδελφοσύνης.
Ενώ τα κλασικά παραμύθια μπορούν να είναι καταπληκτικά για εμπνευσμένες, γεμάτες φαντασία συζητήσεις με τα παιδιά, οι γονείς πρέπει να είναι προσεκτικοί στον τρόπο με τον οποίο μοιράζονται αυτές τις ιστορίες, έτσι ώστε να αποφεύγουν την προώθηση ξεπερασμένων ιδεολογιών και στερεοτύπων.
