Οι αρουραίοι κατηγορήθηκαν άδικα για τη διάδοση της πανώλης κατά τη διάρκεια της πανδημίας του λεγόμενου Μαύρου Θανάτου, σύμφωνα με μια νέα μελέτη. Τα τρωκτικά και οι ψύλλοι τους πιστευόταν ότι είχαν εξαπλώσει διάφορα ξεσπάσματα της θανατηφόρου ασθένειας στην Ευρώπη, από τον 14ο έως τον 19ο αιώνα.
Αλλά μια ερευνητική ομάδα από τα πανεπιστήμια του Όσλο και της Φερράρα υποστηρίζουν τώρα για πρώτη φορά ότι ο Μαύρος Θάνατος, μπορεί να «αποδοθεί σε μεγάλο βαθμό στους ψύλλους και τις ψείρες του ανθρώπινου σώματος».
Η μελέτη, που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Science, χρησιμοποίησε αρχεία της μορφής και της εξάπλωσης της πανδημίας: Ο Μαύρος Θάνατος κόστισε περίπου 25 εκατομμύρια ζωές, περισσότερο από το ένα τρίτο του πληθυσμού της Ευρώπης, μεταξύ 1347 και 1351.
«Έχουμε αξιόπιστα στοιχεία θνησιμότητας από εστίες σε εννέα πόλεις της Ευρώπης», ανέφερε ο καθηγητής Nils Stenseth, από το Πανεπιστήμιο του Όσλο. Έτσι, μπορέσαμε να κατασκευάσουμε μοντέλα της δυναμικής της νόσου».
Αυτός και οι συνάδελφοί του, στη συνέχεια, έκαναν προσομοίωση του ξεσπάσματος της νόσου σε κάθε μία από αυτές τις πόλεις, δημιουργώντας τρία μοντέλα όπου η ασθένεια εξαπλώθηκε από αρουραίους, μέσω του αέρα ή από ψύλλους και ψείρες που ζουν στους ανθρώπους και τα ρούχα τους.
Σε επτά από τις εννέα πόλεις που μελετήθηκαν, το «μοντέλο ανθρώπινων παράσιτων» ήταν σε πολύ καλύτερη αντιστοιχία με τον τρόπο εξάπλωσης της επιδημίας, αντικατοπτρίζοντας το πόσο γρήγορα εξαπλώθηκε και πόσα άτομα πρόσβαλε.
«Το συμπέρασμα ήταν πολύ σαφές», δήλωσε ο καθηγητής Stenseth. «Το μοντέλο των ανθρώπινων ψειρών ταιριάζει καλύτερα. Θα ήταν απίθανο να εξαπλωθεί τόσο γρήγορα, εάν μεταδίδονταν από αρουραίους».
Ο καθηγητής Stenseth είπε ότι η μελέτη ήταν κατά κύριο λόγο ιστορικού ενδιαφέροντος – χρησιμοποιήθηκε η σύγχρονη κατανόηση της νόσου, για να μάθουμε περισσότερα για το τι είχε συμβεί κατά τη διάρκεια μιας από τις πιο καταστροφικές πανδημίες στην ανθρώπινη ιστορία.
Όμως, τόνισε, «το να γνωρίζουμε όσο το δυνατόν περισσότερα για το τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας είναι πάντα καλό, αν θέλουμε να μειώσουμε τη θνησιμότητα από μια άλλη στο μέλλον».
Η πανώλη –γνωστή και ως πανούκλα- εξακολουθεί να είναι ενδημική σε ορισμένες χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Αμερικής, όπου εξακολουθεί να υπάρχει σε ομάδες μολυσμένων τρωκτικών.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, από το 2010 έως το 2015 σημειώθηκαν 3.248 κρούσματα της νόσου παγκοσμίως, μεταξύ των οποίων 584 θανατηφόρα.
