Τα ανθρώπινα κύτταρα αποτελούν μόνο το 43% του συνολικού αριθμού των κυττάρων του σώματος. Τα υπόλοιπα είναι μικροσκοπικοί άποικοι.
Η κατανόηση αυτού του κρυμμένου μισού μας -του μικροβιώματός μας- μετατρέπει γρήγορα την κατανόηση που έχουμε για διάφορες ασθένειες, από τις αλλεργίες έως τη νόσο του Πάρκινσον. Το νέο πεδίο της επιστήμης θέτει ακόμη ερωτήματα για το τι σημαίνει να είσαι «άνθρωπος» και οδηγεί σε νέες καινοτόμες θεραπείες.
«Το μικροβίωμα είναι ουσιαστικής σημασίας για την υγεία μας» λέει ο καθηγητής Ruth Ley, διευθυντής του τμήματος μικροβιολογικών επιστημών του Ινστιτούτου Max Planck, «το σώμα μας δεν είναι μόνο εμείς».
Ανεξάρτητα από το πόσο καλά πλένεστε, σχεδόν κάθε γωνιά και σημείο του σώματός σας καλύπτεται από μικροσκοπικά πλάσματα. Αυτά περιλαμβάνουν βακτήρια, ιούς, μύκητες και αρχαία (μικροοργανισμούς που αρχικά είχαν ταξινομηθεί εσφαλμένα ως βακτήρια). Η μεγαλύτερη συγκέντρωση αυτής της μικροσκοπικής ζωής είναι στα σκοτεινά βάθη των στερημένων από οξυγόνο εντέρων.
Ο καθηγητής Rob Knight, από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας Σαν Ντιέγκο, δήλωσε ότι «Είμαστε περισσότερο μικρόβια, από ότι είμαστε άνθρωποι».
Το ανθρώπινο γονιδίωμα – το πλήρες σύνολο γενετικών οδηγιών για έναν άνθρωπο – αποτελείται από 20.000 οδηγίες που ονομάζονται γονίδια. Αλλά προσθέστε όλα τα γονίδια που βρίσκονται στο μικροβίωμά μας μαζί και ο αριθμός κυμαίνεται μεταξύ δύο και 20 εκατομμυρίων μικροβιακών γονιδίων.
Ο καθηγητής Sarkis Mazmanian, υποστηρίζει ότι «Δεν έχουμε μόνο ένα γονιδίωμα, τα γονίδια του μικροβιώματός μας είναι ουσιαστικά ένα δεύτερο γονιδίωμα που ενισχύει τη δραστηριότητα του δικού μας. Αυτό που μας κάνει ανθρώπους είναι κατά τη γνώμη μου ο συνδυασμός του δικού μας DNA, μαζί με το DNA των μικροβίων του εντέρου μας».
Θα ήταν αφελές να πιστεύουμε ότι μεταφέρουμε τόσο πολύ μικρό μικροβιακό υλικό χωρίς να αλληλεπιδρά ή να έχει οποιαδήποτε επίδραση στο σώμα μας. Η επιστήμη αποκαλύπτει γρήγορα τον ρόλο που διαδραματίζει το μικροβίωμα στην πέψη, στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος και στη δημιουργία ζωτικών βιταμινών.
Ο καθηγητής Knight δήλωσε: «Βρίσκουμε τρόπους με τους οποίους αυτά τα μικροσκοπικά πλάσματα μεταμορφώνουν πλήρως την υγεία μας, τους οποίους δεν φανταζόμασταν μέχρι πρόσφατα».
Μέχρι σήμερα, η σχέση μας με τα μικρόβια υπήρξε σε μεγάλο βαθμό εχθρική. Τα αντιβιοτικά και τα εμβόλια είναι τα όπλα που χρησιμοποιήσαμε εναντίον κάθε λογής ασθενειών που προκαλούνται από ιούς και μικρόβια, σώζοντας μεγάλο αριθμό ανθρώπινων ζωών.
Αλλά μερικοί ερευνητές ανησυχούν ότι η τακτική μας έχει κάνει ανείπωτη ζημιά στα καλά βακτήριά μας. Ο καθηγητής Ley είπε: «Τα τελευταία 50 χρόνια έχουμε κάνει καταπληκτική δουλειά στην εξάλειψη μολυσματικών ασθενειών. Αλλά παράλληλα έχουμε δει μια τεράστια και τρομακτική αύξηση στα αυτοάνοσες ασθένειες και στις αλλεργίες».
