Η κρυοσυντήρηση ωαρίων αποτελεί μία ευρέως διαδεδομένη μέθοδο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής τα τελευταία χρόνια, δίνοντας μία διαφορετική οπτική στον τρόπο με τον οποίο μία νέα γυναίκα μπορεί να «διαχειριστεί» τη γονιμότητά της. Προσφέρει τη δυνατότητα συντήρησης της γονιμότητας, όταν για ποικίλους λόγους η ανάγκη για τεκνοποίηση δε συγχρονίζεται με τη δυνατότητα μίας γυναίκας να αναλάβει το ρόλο της μητρότητας.
Αρχικά η μέθοδος αναπτύχθηκε προκειμένου να βοηθήσει γυναίκες οι οποίες ήρθαν αντιμέτωπες με τον καρκίνο στην αναπαραγωγική τους ηλικία. Όπως είναι γνωστό, τα περισσότερα χημειοθεραπευτικά φάρμακα αλλά και οι ακτινοθεραπείες επηρεάζουν τη λειτουργικότητα των ωοθηκών, με φυσικό επακόλουθο τη διαταραχή ή ακόμα και διακοπή του εμμηνορυσιακού κύκλου μετά το πέρας της θεραπείας. Η λήψη και κρυοσυντήρηση ωαρίων πριν την έναρξη των θεραπειών αποτέλεσε σωτήρια λύση, δεδομένου ότι έδωσε την ευκαιρία ανάκτησης της γονιμότητας και αύξησε την ελπίδα της εγκυμοσύνης, μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της αντικαρκινικής αγωγής.
Είναι γνωστό ότι τα ωοθηκικά αποθέματα μειώνονται σταδιακά με την ηλικία, ενώ τα ποσοστά χρωμοσωμικών ανωμαλιών αυξάνονται. Με σύγχρονες και αξιόπιστες μεθόδους μπορεί να πραγματοποιηθεί επιτυχώς εκτίμηση του ωοθηκικού αποθέματοςσε νεαρή ηλικία και στην περίπτωση που το αποτέλεσμα δεν είναι ικανοποιητικό η γυναίκα μπορεί να οδηγηθεί στην απόφαση να καταψύξει τα ωάριά της.
Οι ατομικές ανάγκες και προτεραιότητες της σύγχρονης καθημερινότητας όπως η προτεραιότητα στις σπουδές ή η ανάγκη για επαγγελματική πρόοδο και καταξίωση, αποτελούνσε πολλές περιπτώσεις αιτία αναβολής των προσπαθειών για τεκνοποίηση. Ηκρυοσυντήρηση ωαρίων μπορεί να αποτελέσει μία ασφαλή επιλογή για τη διατήρηση της γονιμότητας. Αντίστοιχη ανάγκη μπορεί να προκύψει εξαιτίας οικονομικών λόγων, αλλά και απουσίας συντρόφου σε νεαρή ηλικία ή ενός χωρισμού. Από την άλλη, γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης θα μπορούσαν να σκεφτούν το ενδεχόμενο της κρυοσυντήρησης των ωαρίων τους.
Η μέθοδος πλαισιώνεται από καινοτόμες τεχνικές τα τελευταία χρόνια. Αν και συνήθως απαιτείται ορμονική διέγερση των ωοθηκών για πολλαπλή παραγωγή ωαρίων, η διαδικασία είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί και σε φυσικό κύκλο, ενώ για γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες συλλέγονται ανώριμα ωάρια. Για την επιτυχία της μεθόδου συνίσταται η κρυοσυντήρηση περίπου 10 ωαρίων, δεδομένου ότι κατά την απόψυξη χάνεται ένα ποσοστό της τάξης του 10%.Η κατάψυξη δεν επηρεάζει την ποιότητα των ωαρίων, ενώ παρουσιάζει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα όταν η λήψη πραγματοποιείται σε μικρές ηλικίες, ιδανικά από τα 25 έως τα 35 έτη.
Το τελευταίο επίτευγμα στο κεφάλαιο «κρυοσυντήρηση ωαρίων» αποτελεί η μέθοδος της υαλοποίησης (vitrification). Η μέχρι προσφάτως εφαρμοζόμενη μέθοδος της αργής ψύξης, δημιουργούσε προβλήματα στη συντήρηση των ωαρίων εξαιτίας των σχηματιζόμενων κρυστάλλων και επομένως επηρέαζε την ποιότητά τους. Αντίθετα η υαλοποίηση, κατά την οποία τα ωάρια υποβάλλονται σε ταχεία ψύξη, διασφαλίζει την καλύτερη ποιότητά τους και συνεπώς κατά πολύ βελτιωμένα ποσοστά επιτυχούς γονιμοποίησης μετά την απόψυξη (10% ποσοστό επιβίωσης, έναντι του 30-40% που είχε καταγραφεί με την προηγούμενη μέθοδο).
Τεκμηριωμένες επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η μέθοδος είναι ασφαλής και δεν παρουσιάζει διαφοροποιήσεις στα ποσοστά γενετικών ανωμαλιών, ενώ τα περισσότερα από 3.000 υγιή μωρά που έχουν γεννηθεί μέχρι σήμερα μετά από τεχνητή γονιμοποίηση αποψυγμένων ωαρίων αποτελούν την ελπίδα για πολλές σύγχρονες γυναίκες. Η εκτεταμένη έρευνα και η διαρκής παρακολούθηση των αποτελεσμάτων της μεθόδου, αλλά και ο προσδιορισμός των περιορισμών που μπορεί να προκύπτουν σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητα προκειμένου να διασφαλιστούν η αποτελεσματικότητα και η συνεχής βελτίωση στα προσεχή χρόνια.
Δρ Βασίλειος Δ. Κελλάρης
PhD. MSc Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Μέλος Δ.Σ. του Μητέρα, Επιστημονικός Συνεργάτης Γένεσις Αθηνών (IVF)
www.vasiliskellaris.gr
