Η ενδομητρίωση είναι μια ασθένεια της γυναίκας, άγνωστης αιτιολογίας, η οποία χαρακτηρίζεται από ανάπτυξη ιστού παρόμοιου του ενδομητρίου σε περιοχές εκτός της ενδομητρικής κοιλότητας, δηλαδή εκτός της μήτρας. Φυσιολογικά από το ενδομήτριο προέρχεται κάθε μήνα το αίμα της περιόδου (εμμήνου ρύσεως). Αν το ίδιο, δηλαδή αιμορραγία, συμβαίνει και σε άλλες περιοχές εκτός μήτρας, όπως καταλαβαίνουμε, αυτό δημιουργεί φλεγμονή, πόνο και συμφύσεις στις περιοχές αυτές και μπορεί να επηρεάσει τη φυσιολογική τους λειτουργία.
Υπολογίζεται ότι η ενδομητρίωση εμφανίζεται στο 10% περίπου των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας και στο 25-35% των γυναικών με προβλήματα υπογονιμότητας.
Ο πόνος της ενδομητρίωσης συνήθως εντοπίζεται χαμηλά στην περιοχή της λεκάνης και μπορεί να εμφανίζεται με πολλές μορφές. Συνήθως είναι έντονος κατά τη διάρκεια της περιόδου (δυσμηνόρροια), αλλά μπορεί να εμφανίζεται και ως χρόνιος πόνος και εκτός περιόδου ή να σχετίζεται με τη σεξουαλική επαφή. Ο πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή ονομάζεται δυσπαρεύνια.
Οι βλάβες τις ενδομητρίωσης προκαλούν πόνο κυρίως στην περίοδο ή λίγο πριν. Η χρόνια φλεγμονή εξηγεί τον πόνο που προκαλεί η ενδομητρίωση, ωστόσο είναι ασαφές γιατί ορισμένες γυναίκες με βαριά ενδομητρίωση δεν παρουσιάζουν πόνο.
Επίσης σημαντική είναι η σχέση της ενδομητρίωσης με την υπογονιμότητα. Οι συμφύσεις που σχετίζονται με την ενδομητρίωση διαταράσσουν τη φυσιολογική αρχιτεκτονική της πυέλου, παρεμποδίζουν τη φυσιολογική κινητικότητα της σάλπιγγας και τη μεταφορά του ωαρίου και καταστρέφουν τη σάλπιγγα ή/την ωοθήκη.
Αν μία γυναίκα λοιπόν παρουσιάζει υπογονιμότητα ή πυελικό πόνο κυρίως στην περίοδο, η πιθανή διάγνωση μπορεί να είναι ενδομητρίωση. Το ιστορικό της γυναίκας, δηλαδή ερωτήσεις συγκεκριμένες για τον χαρακτήρα, την ένταση του πόνου καθώς και των άλλων συμπτωμάτων, και μια καλή κλινική εξέταση από τον γυναικολόγο, μαζί με τον απεικονιστικό έλεγχο, δηλαδή το υπερηχογράφημα ή/και τη μαγνητική τομογραφία, θα βοηθήσουν πολύ στη διάγνωση.
Ωστόσο η οριστική διάγνωση γίνεται μόνο με τη λαπαροσκόπηση, που αφού εντοπίσουμε τις εστίες της ενδομητρίωσης, τις αφαιρούμε και τις στέλνουμε για ιστολογική εξέταση (βιοψία). Ταυτόχρονα με τη λαπαροσκόπηση μπορούμε να σταδιοποιήσουμε τη νόσο, δηλαδή ανάλογα με την εντόπιση, το μέγεθος των βλαβών, τις συμφύσεις μεταξύ των οργάνων κ.λπ. να κρίνουμε πόσο σοβαρή είναι η νόσος.
Η χειρουργική θεραπεία με τη λαπαροσκόπηση αποτελεί μια σύγχρονη και πολύ αποτελεσματική θεραπεία για γυναίκες με ενδομητρίωση που πάσχουν από υπογονιμότητα ή/και πυελικό άλγος.
Αυτό βέβαια απαιτεί γιατρούς εκπαιδευμένους στην τεχνική και σε σωστά οργανωμένα κέντρα με τον απαραίτητο εξοπλισμό.
Η ενδομητρίωση είναι μία σύνθετη νόσος με ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων, που μπορεί να μη δημιουργήσει ποτέ πρόβλημα αλλά, από την άλλη, μπορεί να προκαλεί έντονο πόνο μειώνοντας την ποιότητα ζωής της γυναίκας και βέβαια υπογονιμότητα. Η αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης απαιτεί συγκεκριμένη στρατηγική. Θεμελιώδους σημασίας είναι η αρχική χειρουργική λαπαροσκοπική επέμβαση, ώστε να γίνει μία σωστή επέμβαση και να υπάρχει εικόνα πάνω στην οποία θα βασιστεί η στρατηγική για τη μελλοντική αντιμετώπιση και λήψη αποφάσεων.
Η κάθε περίπτωση είναι μοναδική και η θεραπεία πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα με τα συμπτώματα και τις επιθυμίες της κάθε γυναίκας. Η σύγχρονη θεραπευτική προσέγγιση της ενδομητρίωσης έχει στόχο τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας ζωής της κάθε γυναίκας και τα αποτελέσματα είναι συχνά θεαματικά. Θεμελιώδους σημασίας είναι η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου.
Παντελής Τρομπούκης
Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Εξειδίκευση στη Λαπαροσκοπική και Ρομποτική Χειρουργική
www.trompoukis.gr
