Η αλήθεια είναι πως οι σύγχρονες συνθήκες ζωής, με τους γρήγορους εργασιακούς ρυθμούς και τη συνεχή οικονομική αβεβαιότητα, έχουν οδηγήσει πολλές γυναίκες στην αναβολή της τεκνοποίησης. Όλο και περισσότερες γυναίκες ξεκινούν να κάνουν παιδί μετά τα 35, αφού έχουν ολοκληρώσει και πραγματοποιήσει τα επαγγελματικά τους σχέδια.
Ένα είναι σίγουρο όμως, ότι η επίτευξη κύησης στις ηλικίες αυτές δυσκολεύει δραματικά, δεδομένου ότι μετά τα 35 έτη αρχίζει να μειώνεται η αναπαραγωγική λειτουργία μιας γυναίκας. Για παράδειγμα τα ποσοστά επίτευξης κλινικής κύησης με εξωσωματική γονιμοποίηση σε γυναίκες ηλικίας άνω των 40, είναι περίπου 20% και πέφτουν στο 2-4% στην ηλικία των 44-45 ετών.
Σε ποιες απευθύνεται η κατάψυξη ωαρίων;
Η μέθοδος αυτή είναι η πλέον κατάλληλη για περιπτώσεις γυναικών που θέλουν να διατηρήσουν την γονιμότητα τους και να έχουν περισσότερες πιθανότητες μελλοντικά να βιώσουν τον ρόλο της μητέρας. Μια γυναίκα μπορεί να καταψύξει τα ωάρια της κατά την διάρκεια της αναπαραγωγικής της ηλικίας με στόχο να αυξήσει τις πιθανότητες κύησης αργότερα. Η κατάψυξη ωαρίων προτείνεται να γίνεται σε ηλικία από 25 έως 38 ετών, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες κάθε γυναίκας: παθολογικό ορμονικό έλεγχο, χαμηλή αντι-μυλλέριος ορμόνη (ΑΜΗ), χαμηλό απόθεμα ωοθυλακίων μετά από υπερηχογραφική έλεγχο κ.α.
Για ποιους λόγους να το κάνει;
Οι γυναίκες γεννιούνται με συγκεκριμένο αριθμό ωοθυλακίων (σε κάθε κύκλο περίπου 900 ωάρια χάνονται) στις ωοθήκες τους. Ένα ωάριο ωριμάζει κάθε μήνα και μπορεί να γονιμοποιηθεί. Όσο περνάνε τα χρόνια, τα διαθέσιμα ωάρια σιγά-σιγά λιγοστεύουν σε αριθμό γιατί οι ωοθήκες δεν έχουν τη δυνατότητα να παράγουν νέα ωάρια (μετά τα 35 απομένει 10% του αποθεματικού). Επίσης, μειώνεται και η ποιότητα τους, γιατί δημιουργούνται αλλοιώσεις στο γενετικό τους υλικό με το πέρασμα του χρόνου.
Ένα ακόμα λόγος είναι ο κίνδυνος κύησης εμβρύου με χρωμοσωμικές ανωμαλίες (σύνδρομο down) που σε γυναίκες ηλικίας 35 ετών είναι 1:1200, ενώ αντίστοιχα στα 45, 1:35. Όλα αυτά οδήγησαν στην ανάγκη να συντηρηθεί η αναπαραγωγική λειτουργία της γυναίκας έτσι ώστε να χρησιμοποιηθεί, όταν η γυναίκα θα είναι έτοιμη να τεκνοποιήσει, ανεξαρτήτως της ηλικίας της και της γονιμότητας της.
Η ιδέα της διατήρησης της γονιμότητας μέσω της κρυοσυντήρησης κυττάρων δεν είναι καινούρια, εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες για τα σπερματοζωάρια αλλά και τα έμβρυα. Στο πλαίσιο αυτό η κρυοσυντήρηση ωαρίων, ωοθηκικού ιστού ή εμβρύων αποτέλεσε από το 1980 και μετά αντικείμενο έρευνας και μελέτης ώστε σήμερα να αποτελεί πραγματικότητα και να είναι μέθοδος με πολύ μεγάλα ποσοστά επιτυχίας.
Οι πιο συχνοί κοινωνικοί λόγοι μετάθεσης της μητρότητας γι΄αργότερα είναι: η ολοκλήρωση ή η επίτευξη κάποιων επαγγελματικών στόχων καθώς και η εύρεση του κατάλληλου συντρόφου. Αφορά επίσης γυναίκες που έχουν ήδη ένα παιδί και θέλουν να διατηρήσουν τη γονιμότητα τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Πώς γίνεται;
Αρχικά γίνεται η συλλογή των ωαρίων μετά από κατάλληλη ορμονική διέγερση των ωοθηκών. Έπειτα τα ωάρια καταψύχονται σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία αποφεύγοντας το σχηματισμό κρυστάλλων στο εσωτερικό τους. Όταν είναι επιθυμητή η κύηση, τα ωάρια αποψύχονται και γονιμοποιούνται (με μικρογονιμοποιήση) από το σπέρμα του συζύγου/συντρόφου/δωρητή σπέρματος. Τα έμβρυα καλλιεργούνται στο εργαστήριο και μεταφέρονται πίσω στο σώμα της γυναίκας. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι η εμβρυομεταφορά γίνεται 2 με 3 μέρες αργότερα χωρίς να είναι απαραίτητη η ορμονική θεραπεία.
Οι προκλήσεις για τους επιστήμονες
Στις μέρες μας η μέθοδος έχει τελειοποιηθεί με τεράστια ποσοστά επιτυχίας. Παλαιότερα υπήρχε η δυσκολία ότι τα ωάρια επειδή είναι εξαιρετικά ευαίσθητα κύτταρα δεν είχε αναπτυχθεί η κατάλληλη τεχνική που να εξασφαλίζει ότι θα καταψυχθούν σωστά και θα επιβιώσουν κατά την απόψυξη. Πλέον αυτό το εμπόδιο έχει ξεπεραστεί με τη μέθοδο της υαλοποίησης (vitrification).Η υαλοποίηση είναι ταχύτατη διαδικασία, με μεγαλύτερη ποσότητα κρυοπροστατευτικού. Έτσι η υαλοποίηση δίνει υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης στην επόμενη φάση. Η συντήρησή τους γίνεται σε ειδικά δοχεία μέσα σε υγρό άζωτο στους -196º C, διασφαλίζοντας πως τα ωάρια θα παραμείνουν αναλλοίωτα για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.
Από τη διεθνή βιβλιογραφία προκύπτει ότι το ποσοστό επιβίωσης των βλαστοκύστεων μετά από υαλοποίηση (vitrification) είναι πολύ υψηλό και κυμαίνεται από 70% έως και 100% ενώ το ποσοστό κύησης κυμαίνεται από 41.6% έως 73,7%.Επιπλέον στην μελέτη της Dr Nicole Noyes που έχει έως σήμερα δημοσιευθεί για τα μωρά που γεννιούνται από κατεψυγμένα ωάρια, συμπεριέλαβε πάνω από 900 βρέφη και δεν έδειξε να υπάρχει αυξημένο ποσοστό γενετικών ανωμαλιών σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό, ούτε αυξημένα ποσοστά χρωμοσωμικών ανωμαλιών σε σύγκριση με τα έμβρυα που προέρχονται από φρέσκα ωάρια.
Ποιο είναι το κόστος για την κατάψυξη ωαρίων; Καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία;
Ένα από πιο σημαντικά θέματα που απασχολεί τα ζευγάρια, είναι η τιμή, η οποία φυσικά ποικίλει ανάλογα το Κέντρο Εξωσωματικής και κυμαίνεται περίπου στα 2.500€– 3200€ όλα μαζί.
Δρ. Στέφανος Χανδακάς MD MBA PhD
Μαιευτήρας,γυναικολόγος,ενδοσκοπικός χειρουργός
www.drchandakas.gr
