«Το πεπρωμένον φυγείν αδύνατον». Είναι όμως έτσι; Πρεσβυωπία κάνουμε ή θα κάνουμε όλοι μας, καθώς το μάτι μας (και συγκεκριμένα ο κρυσταλλοειδής φακός και ο ακτινωτός μυς) χάνει σταδιακά την ελαστικότητά του και την προσαρμοστική του ικανότητα, ώστε να μπορεί να εστιάζει σε κοντινά αντικείμενα. Το πότε και το πόσο ποικίλει.
«Θεραπεία» πρακτικά δεν υπάρχει, μιας και η πρεσβυωπία δεν είναι ασθένεια, αλλά μια φυσική πορεία εξέλιξης. «Λύσεις» όμως υπάρχουν και μάλιστα πολλές, όλο και περισσότερες, γεγονός που δείχνει ότι καμία δεν είναι τέλεια. Ταυτόχρονα όμως δείχνει και τη διαρκή εξέλιξη και βελτίωση των επιλογών.
Τι σημαίνει όμως «κοντινή» ή «ενδιάμεση» απόσταση; «Κοντινή» είναι η απόσταση που κρατάμε ένα βιβλίο, ένα κινητό ή ένα αντικείμενο με τα χέρια μας, δηλαδή μία συνήθης απόσταση 30-40 εκατοστών. «Ενδιάμεση» είναι η απόσταση που απλώνουμε τα χέρια μας ή και λίγο μεγαλύτερη, η απόσταση της οθόνης ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή ή η απόσταση εργασίας σε ένα εργαστήριο, δηλαδή 60-70 εκατοστά. Οτιδήποτε πέρα από τα προηγούμενα θεωρείται «μακρινή» απόσταση, αν και τυπικά ως μακρινή ορίζεται η απόσταση των 4 μέτρων και άνω.
Ο όρος «πρεσβυωπία» διεθνώς παραχωρεί σταδιακά τη θέση του στον όρο «ηλικιακή δυσλειτουργία της εστίασης» (“Age–Related Focus Dysfunction”) που περιγράφει τη σταδιακή «ωρίμανση» και «γήρανση» του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού. Στα αρχικά στάδια ο φακός χάνει την ελαστικότητά του, με αποτέλεσμα πρεσβυωπία. Αργότερα χάνει σταδιακά και τη διαύγειά του, με αποτέλεσμα θόλωση και καταρράκτη.
Πώς προσεγγίζουμε τον κάθε ασθενή;
Ηλικίες 40-55 ετών (περίπου): Είναι σημαντική η διατήρηση της προσαρμογής, όσο είναι αυτό εφικτό. Μετά την διεθνή επικράτηση της Διαθλαστικής Χειρουργικής και ειδικά της μεθόδου Femto-LASIK (της πλέον σύγχρονης παγκοσμίως), μπορούμε να αναζητήσουμε τη λύση στην επιφάνεια του ματιού (στον κερατοειδή). Έτσι λοιπόν, πολλές τεχνικές LASER έχουν αναπτυχθεί για τη «διόρθωση» της πρεσβυωπίας. Το PresbyLASIK κάνει μια πολυεστιακή φωτοαφαίρεση σε διάφορες ζώνες και με διαφορετικά πρωτόκολλα, διατηρώντας σε ένα βαθμό τη στερέοψη (τρισδιάστατη όραση), αλλά εισάγοντας συχνά διαταραχές στην ποιότητα της όρασης (δυσφωτοπικά φαινόμενα). Το Monovision (και αυτό εφαρμόζεται με διαφορετικά πρωτόκολλα) μπορεί να αυξήσει το βάθος πεδίου και να διασφαλίσει ευκρινή μακρινή και κοντινή (ή ενδιάμεση) όραση, επηρεάζοντας ελάχιστα τη στερέοψη. Το αποτέλεσμα είναι αναστρέψιμο, τροποποιήσιμο, και μια επικουρική χρήση γυαλιών μπορεί να τελειοποιήσει το αποτέλεσμα.
Ηλικίες 55-70 ετών (περίπου): Σε περίπτωση «δυσλειτουργίας» του φακού, που είναι πλέον μετρήσιμη με ειδική τεχνολογία, υπάρχει η επιλογή της διαθλαστικής αντικατάστασης του φακού με ένθεση πολυεστιακών ή μονοεστιακών ενδοφακών (σε συνδυασμό με monovision). Ενίοτε αυτή μπορεί να είναι και η μοναδική διαθέσιμη επιλογή, πχ σε υψηλές υπερμετρωπίες ή μυωπίες ή όταν η ανατομία του κερατοειδούς δεν επιτρέπει LASER. Το σύνδρομο του «δυσλειτουργούντος φακού» (Dysfunctional Lens Syndrome) πρακτικά γίνεται αντιληπτό στην ηλικία των 40 ετών περίπου. Η τεχνολογία των ενδοφακών εξελίσσεται και εμπλουτίζεται με νεότερους πολυεστιακούς και τριπλοεστιακούς τορικούς ενδοφακούς, ικανούς να διορθώσουν τόσο τη μακρινή όσο και την κοντινή όραση (για διάβασμα) ή και την ενδιάμεση όραση (για την παρακολούθηση μια οθόνης υπολογιστή), διορθώνοντας παράλληλα ακόμη και τον αστιγματισμό. Πρόσφατα προστέθηκε και η επιλογή των φακών EDOF (“Extended Depth of Focus”), που βελτιώνουν σημαντικά την ενδιάμεση όραση. Η τεχνική Monovision αλλά και η τεχνική Mix & Match έχουν καλό αποτέλεσμα.
Ηλικίες άνω των 70 ετών: Αντιμετωπίζεται κατά προτεραιότητα ο καταρράκτης με τις επιλογές φακών EDOF και τριπλοεστιακών εάν τους χρειάζεται ο ασθενής, σε συνδυασμό με την τεχνική Monovision.
Τα ενδοκερατοειδικά ενθέματα «διορθώνουν» την πρεσβυωπία στο ένα μόνο μάτι και δουλεύουν με το πρότυπο του «στενοπικού δίσκου». Το μάτι βλέπει μέσα από μια μικρή κεντρική τρυπούλα, με αποτέλεσμα να αυξάνει το βάθος πεδίου και το εύρος εστίασης.
Τελευταία γίνονται απόπειρες φαρμακευτικής διαχείρισης της πρεσβυωπίας με διάφορες σταγόνες, οι οποίες αποσκοπούν είτε στο να μικρύνουν την κόρη του ματιού (αυξάνοντας έτσι το βάθος πεδίου) είτε να επιβραδύνουν τη σκλήρυνση του φακού και την απώλεια της ελαστικότητάς του. Δεν υπάρχει ακόμη αποδεκτή κλινική εφαρμογή.
Υπάρχουν συνεπώς λύσεις για την πρεσβυωπία. Κάποια είναι κατάλληλη για τον καθένα από μας!
Dr Βασίλειος Σ. Λιαράκος, MD, PhD, FEBO
Χειρουργός Οφθαλμίατρος – Στρατιωτικός Ιατρός, με μετεκπαίδευση και εξειδίκευση στην Ολλανδία και στην Αμερική στις Μεταμοσχεύσεις και τα σύγχρονα LASER. Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιμελητής στο Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών και Ειδ. Γραμματέας της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας.
www.aktinacenter.gr
