Η ενασχόληση των παιδιών με τις οθόνες ξεκινάει πλέον από τη βρεφική ηλικία. Ένα νήπιο ηλικίας ενός έτους περνάει κατά μέσο όρο σχεδόν μια ώρα (53 λεπτά) μπροστά από την οθόνη μιας τηλεόρασης, ενός υπολογιστή ή ενός κινητού τηλεφώνου, ενώ στην ηλικία των τριών ετών ο χρόνος αυτός αυξάνεται σε περίπου δυόμισι ώρες (150 λεπτά). Οι ερευνητές των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ, καθώς επίσης των πανεπιστημίων της Νέας Υόρκης και του Όλμπανι, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό ιατρικό περιοδικό JAMA Pediatrics, μελέτησαν σχεδόν 4.000 παιδιά ηλικίας 12 έως 36 μηνών και αργότερα τα ίδια παιδιά όταν είχαν γίνει επτά έως οκτώ ετών.
Το θέμα είναι πως σε κάποιες περιπτώσεις η ενασχόληση με τις συσκευές αυτές μετατρέπεται σε εθισμό. Το διαδίκτυο γίνεται προτεραιότητα στη ζωή του παιδιού σε σχέση με την οικογένειά του, το σχολείο, τους φίλους και τα ενδιαφέροντά του. Κυριαρχεί τόσο έντονα στη ζωή του με αποτέλεσμα να μη μπορεί να το αποχωριστεί.
Το πρόβλημα είναι τόσο έντονο ώστε τα τελευταία 11 χρόνια που λειτουργεί το Τμήμα Αντιμετώπισης του Εθισμού στο νοσοκομείο Παίδων Αγία Σοφία έχουν προσέλθει και έχουν δεχθεί βοήθεια πάνω από 500 παιδιά και έφηβοι για τον εθισμό τους σε smartphones, tablet, laptop. Κάποια δε από αυτά τα παιδιά ήταν ηλικίας μόλις 3-4 ετών, σύμφωνα με τον διοικητή του Νοσοκομείου Παίδων Αγία Σοφία κ. Μανώλη Παπασάββα, ο οποίος έκανε έκκληση στους γονείς «όταν θα διαπιστώσουν ότι τα παιδιά χρησιμοποιούν πολλές ώρες το ίντερνετ, και εμφανίζουν διαφορετική συμπεριφορά όταν δεν απασχολούνται με το κινητό, το τάμπλετ ή τον υπολογιστή να αναζητήσουν βοήθεια».
Φυσικά το πρόβλημα βρίσκεται όχι στο μέσο αλλά στις δραστηριότητες αφού τα social media και τα παιχνίδια είναι αυτά που προκαλούν εθισμό, γιατί υπάρχει η άμεση ικανοποίηση, όπως π.χ. τα likes.
Αντιμετώπιση του εθισμού στο Διαδίκτυο
Είναι σημαντικό οι γονείς να απευθύνονται και να ζητούν βοήθεια από εξειδικευμένους επαγγελματίες. Ο θεραπευτικός σχεδιασμός γίνεται πάντα κατά περίπτωση ανάλογα με τις ανάγκες και τις δυσκολίες κάθε παιδιού.
Το ΚΕΘΕΑ (το μεγαλύτερο δίκτυο υπηρεσιών απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης στη χώρα μας) έχει δημιουργήσει προγράμματα υποστήριξης για εφήβους και νεαρούς ενήλικες που είναι εθισμένοι στο διαδίκτυο και τα video games. Στόχος αυτών των προγραμμάτων είναι να περιοριστεί ο χρόνος που καταναλώνεται μπροστά στον υπολογιστή και η ενασχόληση με τα video games, και να μπορέσει ο νέος να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και τις δυσκολίες της ηλικίας του.
Σημάδια εθισμού
Αναζητήστε βοήθεια αν παρατηρήσετε κάποιες από τις παρακάτω συμπεριφορές στο παιδί σας:
- Συνεχής ενασχόληση με το διαδίκτυο (στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, στο κινητό, στο tablet, στα ιντερνετ καφέ ή/και στο σπίτι) και απώλεια της αίσθησης του χρόνου κατά τη διάρκεια της χρήσης.
- Έντονη επιθυμία για χρήση και αδυναμία ελέγχου της ή περιορισμού της.
- Αυξανόμενη επένδυση στον τεχνολογικό εξοπλισμό ή συχνές συναλλαγές μέσω διαδικτύου (π.χ. αναβάθμιση λογισμικού ή/και εξοπλισμού, πώληση ή αγορά αντικειμένων ή εικονικών ηρώων των ψηφιακών παιχνιδιών).
- Ανάπτυξη ανοχής στη χρήση, δηλαδή, ανάγκη σταδιακής αύξησης της χρήσης, προκειμένου να αντληθεί ικανοποίηση.
- Ασυνέπεια σε σχέση με υποχρεώσεις και άλλες ασχολίες, πτώση των σχολικών επιδόσεων, αναβλητικότητα σε ζητήματα σπουδών, συχνές πρωινές απουσίες.
- Χρήση του διαδικτύου ως μέσου διαφυγής από προβλήματα ή δυσάρεστες καταστάσεις.
- Αδιαφορία για ψυχαγωγικά ενδιαφέροντα που δεν σχετίζονται με το διαδίκτυο.
- Συμπτώματα απόσυρσης και στέρησης, όταν διακόπτεται η σύνδεση, όπως ψυχο-κινητική διέγερση, θυμός, άγχος, θλίψη, εκνευρισμός, επιθετικότητα.
- Ψέματα σε σχέση με τη χρήση του διαδικτύου ή απόκρυψή της.
- Απειθαρχία και συγκρούσεις με άλλα μέλη της οικογένειας.
Που απευθυνόμαστε
-Γραμμή Βοήθειας «ΥποΣΤΗΡΙΖΩ» 80011 80015 (Γραμμή Βοήθειας Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου σε συνεργασία με τη Μονάδα εφηβικής υγείας της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων)
Απευθύνεται σε εφήβους και τις οικογένειές τους, παρέχοντας υποστήριξη σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου, του κινητού τηλεφώνου και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών σε συνάρτηση με την υγεία και την ευημερία του παιδιού (παρενόχληση, εξάρτηση, επιβλαβές περιεχόμενο, παιδοφιλία, κ.α.). Λειτουργεί καθημερινές και ώρες 9:00 – 17:00 και είναι χωρίς χρέωση για αστικές και υπεραστικές κλήσεις. Η Γραμμή Βοηθείας αποτελεί τον εθνικό εκπρόσωπο του Πανευρωπαϊκού Δικτύου Γραμμών Βοηθείας (Helplines) στο πλαίσιο του Δικτύου Ενημέρωσης και Επαγρύπνησης Insafe. Στελεχώνεται από εξειδικευμένους παιδοψυχολόγους σε θέματα χρήσης / κατάχρησης διαδικτύου για τα παιδιά και τους εφήβους.
-Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111 (Το Χαμόγελο του Παιδιού)
Ομάδα εξειδικευμένων ψυχολόγων είναι στη διάθεση κάθε παιδιού και ενήλικα για την παροχή υποστήριξης σε θέματα που τους απασχολούν, πανελλαδικά, 24ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες το χρόνο. Οι κλήσεις προς την Γραμμή 116111 είναι δωρεάν από σταθερό και κινητό τηλέφωνο, από καρτοτηλέφωνο δεν απαιτείται τηλεκάρτα, ενώ η κλήση από καρτοκινητά δεν απαιτεί διαθέσιμες μονάδες. Επιπρόσθετα η Γραμμή 116111 είναι διασυνδεδεμένη με τον 112, τον Ευρωπαϊκό Αριθμό Έκτακτης Ανάγκης και υπάγεται στο Διεθνές Δίκτυο Τηλεφωνικών Γραμμών (Child Helpline International).
-ΚΕΘΕΑ, γραμμή 1145
Οι υπηρεσίες παρέχονται δωρεάν, τηρείται το απόρρητο και προστατεύεται η ανωνυμία. Υποστήριξη προσφέρεται από το ΚΕΘΕΑ και στο οικογενειακό περιβάλλον, ώστε να μπορεί να λειτουργεί αποτρεπτικά προς την ανάπτυξη τέτοιων συμπεριφορών. Τα προγράμματα ενισχύουν τον ρόλο και τις δεξιότητες των γονιών, όπως η ενεργητική ακρόαση, οι δεξιότητες διαπραγμάτευσης και η άσκηση συνεπούς πειθαρχίας και γονικού ελέγχου. Επιδιώκεται, επίσης, η αποκατάσταση των ορίων και των ρόλων μέσα στην οικογένεια και η διαμόρφωση σχέσεων εμπιστοσύνης.
