Τα τελευταία χρόνια, το δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδα έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών μελετών, με αποτέλεσμα την πληθώρα δημοσιεύσεων, τη διοργάνωση εκδηλώσεων με σχετική θεματολογία και το ξεκίνημα εκτενούς δημοσίου διαλόγου. Πολλά ερωτήματα έχουν συνδεθεί άμεσα με το πρόβλημα, όπως η δημογραφική σύσταση της Ελλάδας και πώς αυτή προβλέπεται να διαμορφωθεί τα επόμενα χρόνια, ποιες αναμένεται να είναι οι επιπτώσεις του φαινομένου αλλά και ποια μπορεί να είναι η αντιμετώπιση η/και η προσαρμογή μας στα νέα δεδομένα.
Το δημογραφικό πρόβλημα λοιπόν στη χώρα μας οξύνεται, καθώς ο αριθμός των θανάτων είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό των γεννήσεων, φαινόμενο το οποίο έκανε την εμφάνισή του –μη αναστρέψιμα- το 2013, και μάλιστα με διαφορά η οποία παρουσιάζει αυξητικές τάσεις (εικόνα 3).
Νεότερα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν μετά από μελέτη της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής και αφορούν στο έτος 2018 δεν είναι καθόλου καθησυχαστικά, εφόσον έδειξαν ότι η διαφορά μεταξύ των θανάτων και των γεννήσεων συνεχίζει να είναι σημαντική, με 33.857 θανάτους περισσότερους από τις γεννήσεις. Συγκεκριμένα, το 2018 καταγράφηκαν 86.440 γεννήσεις και 120.297 θάνατοι.
Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσίευσε η ΕΛΣΤΑΤ, μέχρι το 2050 θα είμαστε λιγότεροι (8,8 εκατομμύρια σύμφωνα με το μεσαίο σενάριο) και γηραιότεροι. Εκτιμάται ότι το 33% του πληθυσμού θα είναι άνω των 65 ετών, από 20% που είναι σήμερα, όταν ήδη η Ελλάδα είναι ένα από τα τρία κράτη με τον υψηλότερο δείκτη γήρανσης στην Ευρώπη.
Ας δούμε το πρόβλημα στη βάση του, κάνοντας μία μικρή ανασκόπηση στο φαινόμενο της υπογονιμότητας/υπογεννητικότητας, το οποίο φαίνεται να έχει επηρεάσει ιδιαίτερα τη χώρα μας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017, ο μέσος όρος ηλικίας που οι Ελληνίδες αποκτούν παιδί είναι τα 30,3 έτη (από 28,8 το 2008), ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ευρώπη είναι τα 29 έτη. Το 30% των γεννήσεων προκύπτει από γυναίκες ηλικίας 30-34 ετών, ενώ το 25% από γυναίκες ηλικίας 35-39 ετών. Αυξημένο και μάλιστα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη είναι και το ποσοστό των γυναικών που γίνονται μητέρες σε ηλικία άνω των 40 ετών, το οποίο φτάνει το 5,3%. Η αύξηση του ορίου ηλικίας των γυναικών οδηγεί στη μείωση του αριθμού γεννήσεων ανά οικογένεια. Το φαινόμενο παρατηρείται σε παγκόσμια κλίμακα.
Από την άλλη, στην Ελλάδα, υπάρχουν 250.000-300.000 υπογόνιμα ζευγάρια, αριθμός που ισοδυναμεί με το 18-20% του συνολικού πληθυσμού. Το ποσοστό αντιμετώπισης της υπογονιμότητας εκτιμάται μόνο στο 35%, την ίδια στιγμή που η χώρα μας πρωτοπορεί στις εγκαταστάσεις, τις μεθόδους, την τεχνογνωσία και τη νομοθεσία που αφορά στην IVF.
Με όραμα τη μείωση της υπογεννητικότητας και ένα μέλλον με λιγότερα προβλήματα υπογονιμότητας, την κατάκτηση του ονείρου της οικογένειας μέσω υποστήριξης των οικονομικά ασθενέστερων ομάδων αλλά και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των κρατικών φορέων και του κοινού, γεννήθηκε το μη κερδοσκοπικό σωματείο Be-live.
Η Be-live ιδρύθηκε το 2019 από τους Γυναικολόγους Αναπαραγωγής, Βασίλη Δ. Κελλάρη & Χάρη Χ. Χηνιάδη, με σκοπό να βοηθήσει τα υπογόνιμα ζευγάρια που οενιρεύονται να αποκτήσουν παιδί. Και όλα αυτά, αναγνωρίζοντας την οικονομική δυσκολία που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα ζευγάρια που επιθυμούν να υποβληθούν σε εξωσωματική, με το κόστος ενός κύκλου εξωσωματικής να ανέρχεται στα 3.000-4.000€.
Δρ Βασίλης Κελλάρης
Με τη συμμετοχή γιατρών και επιστημόνων υγείας από όλη την Ελλάδα, έμπειρων επαγγελματιών από τομείς όπως η επικοινωνία, η ενημέρωση και ο πολιτισμός, τη συνεργασία πλήθους εθελοντών, αλλά και την πολύτιμη στήριξη χορηγών και μεγάλων κέντρων εξωσωματικής έγινε και συνεχίζει να γίνεται πραγματικότητα η προώθηση και εξασφάλιση πρόσβασης κοινωνικά και οικονομικά ευπαθών ομάδων πληθυσμού στις θεραπείες για την υπογονιμότητα.
Είναι απαραίτητο η Πολιτεία και η κοινωνία της χώρας μας να αναπτύξουν ταχύτατα μηχανισμούς αντιμετώπισης της πρόκλησης για την αναστροφή του φαινομένου της πληθυσμιακής γήρανσης. Οι άνθρωποι της Be-live είναι εδώ και θα υποστηρίξουν, κάνοντας πράξη την αρχική τους δέσμευση.
Εικόνα 3: Από το 2013 ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώνεται.
Βασίλης Δ. Κελλάρης, MD, MSc, PhD
Mαιευτήρας – Γυναικολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Μέλος Διοικητικού Συμβουλίου Μητέρα, Επιστημονικός Συνεργάτης «Γένεσις» Αθηνών (IVF)
www.vasiliskellaris.gr
