Η μεθανόλη είναι μια ουσία, παράγωγη του πετρελαίου, η οποία χρησιμοποιείται ως καύσιμο, διαλύτης, στη χρωματουργία, την υφαντουργία κ.α. Η συγκέντρωση της στα αλκοολούχα ποτά αυξάνεται εξαιτίας της κακής απόσταξης κατά τη μαζική παραγωγή του ποτού είτε ως πρόσθετο για να αυξηθεί η κατασταλτική επίδραση της αλκοόλης στο ΚΝΣ (κεντρικό νευρικό σύστημα). Η νόθευση των αλκοολούχων ποτών αποτελεί μια συνήθη πρακτική σε όλο τον κόσμο. Μερικές φορές η νόθευση φθάνει σε ποσοστό 50% του όγκου του ποτού, κάτι που αποφέρει μεγάλα κέρδη σε όσους εμπλέκονται στη νοθεία.
Μεταξύ 2017-2019 καταγράφηκαν παγκοσμίως 306 μαζικά περιστατικά νοθείας ποτών με μεθανόλη, έχοντας ως συνέπεια 7.104 άνθρωποι να αρρωστήσουν και 1.888 να πεθάνουν. Η μεθανόλη μπορεί να δημιουργήσει καρδιακά προβλήματα, βλάβες των νεύρων και του εγκεφάλου, νεφρική ανεπάρκεια, ηπατική βλάβη, διαταραχές της όρασης. Το 90% περίπου της νόθευσης λαμβάνει χώρα στην Ασία.
Μέχρι σήμερα η μέθοδος ανίχνευσης της μεθανόλης είναι μέσω της χρωματογραφίας υγρού, μιας εργαστηριακής τεχνικής που διαχωρίζει και μετρά τις διαφορετικές χημικές ουσίες μέσα σε ένα υγρό μίγμα. H μέθοδος αυτή είναι χρονοβόρα και δαπανηρή.
Τώρα, επιστήμονες στην Ελβετία, μεταξύ των οποίων ένας διακεκριμένος έλληνας ερευνητής, δημιούργησαν την πρώτη στον κόσμο φορητή συσκευή «τσέπης» που -σε συνδυασμό με μια εφαρμογή smartphone- μπορεί να ανιχνεύσει άμεσα τα επίπεδα μεθανόλης στα αλκοολούχα ποτά και έτσι να αποκαλύψει αν αυτά έχουν νοθευτεί.
Οι ερευνητές του ελβετικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (ΕΤΗ) της Ζυρίχης, με τη συμμετοχή του καθηγητή Σωτήρη Πρατσίνη, ανέπτυξαν μια φθηνή φορητή και έξυπνη συσκευή ανίχνευσης που επιτρέπει τον γρήγορο εντοπισμό μεθανόλης και αιθανόλης σε ένα αλκοολούχο ποτό. Η συσκευή βασίζεται σε ένα νέο αισθητήρα που απορροφά τα αέρια του ποτού και τα αναλύει άμεσα.
Στη συνέχεια στέλνει τα αποτελέσματα σε κινητό τηλέφωνο με μια ειδική εφαρμογή (app) και αμέσως στην οθόνη εμφανίζεται προειδοποίηση για νόθευση, αν αυτή εντοπιστεί. Ο έλεγχος της συσκευής σε 89 αλκοολούχα ποτά έδειξε ότι λειτουργεί με μεγάλη ακρίβεια επί μήνες.
Ο Σωτήρης Πρατσίνης είναι καθηγητής χημικής μηχανικής και επιστήμης των υλικών στο ΕΤΗ από το 1998 ενώ υπήρξε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι έως το 2000. Έχει σημαντική ερευνητική δραστηριότητα.
