Η ρύθμιση του σωματικού βάρους στον άνθρωπο αποτελεί μια σύνθετη διαδικασία, που περιλαμβάνει την όρεξη, την πρόσληψη ενέργειας μέσω της τροφής, την κατανάλωση ενέργειας και τον μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών.
Όταν διαταράσσεται η ισορροπία του ενεργειακού ισοζυγίου, δηλαδή όταν η προσλαμβανόμενη ενέργεια (θερμίδες) είναι περισσότερη από αυτήν που καταναλώνεται, τότε αποθηκεύεται ως λίπος.
Η παχυσαρκία ορίζεται ως η αποθήκευση υπερβολικής ποσότητας λίπους στον οργανισμό που δύναται να οδηγήσει σε επιβάρυνση της υγείας. Επιπροσθέτως, στην εμφάνιση της παχυσαρκίας συντελούν και άλλοι παράγοντες, όπως:
- η γενετική προδιάθεση
- το περιβάλλον (π.χ. διατροφικές συνήθειες οικογένειας)
- ορμονικές διαταραχές που επηρεάζουν τον μεταβολισμό (π.χ. υποθυρεοειδισμός, ινσουλινοαντίσταση)
- ψυχολογικοί παράγοντες (π.χ. άγχος, κατάθλιψη)
- φάρμακα
- η ηλικία
- η ανεπάρκεια ύπνου (έκκριση ορμονών που αυξάνουν την όρεξη).
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η παχυσαρκία δεν είναι απλώς ένα αισθητικό πρόβλημα αλλά σοβαρή και χρόνια νόσος του μεταβολισμού, που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης και άλλων νοσημάτων (όπως ο σακχαρώδης διαβήτης) και μειώνει το προσδόκιμο ζωής του ανθρώπου.
Ορμόνες και Παχυσαρκία
Το Ενδοκρινικό Σύστημα παίζει καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση της όρεξης και του μεταβολισμού. Νοσήματα που οφείλονται σε ορμονικές διαταραχές, όπως για παράδειγμα ο υποθυρεοειδισμός, το σύνδρομο Cushing, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, συνυπάρχουν σχεδόν πάντα με παχυσαρκία ή με δυσκολία στην απώλεια βάρους.
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2, που αποτελεί τη συχνότερη νόσο του μεταβολισμού, εκδηλώνεται κατά κανόνα σε υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα.
Συχνότητα της παχυσαρκίας
Η παχυσαρκία έχει χαρακτηριστεί ως παγκόσμια επιδημία. Η Ελλάδα είναι πρώτη στην παχυσαρκία ενηλίκων στην Ευρώπη και δεύτερη μετά την Ιταλία στην παιδική παχυσαρκία.
Επιπλοκές της παχυσαρκίας
Τα πιο συχνά νοσήματα που υποβοηθούνται από την παχυσαρκία είναι:
- Τα καρδιαγγειακά νοσήματα
- Τα νοσήματα του μεταβολισμού (Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2, Υπερλιπιδαιμία)
- Ορισμένοι τύποι καρκίνου, όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου, του μαστού, των ωοθηκών, του ενδομητρίου, του προστάτη.
- Άλλα νοσήματα: Διαταραχές περιόδου – ακμή – υπερτρίχωση – υπογονιμότητα (Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών) στις γυναίκες. Υπογονιμότητα και στυτική δυσλειτουργία στους άνδρες. Διαβήτης κύησης – Υπέρταση / Προεκλαμψία στην εγκυμοσύνη. Άπνοια στον ύπνο.
Αντιμετώπιση της παχυσαρκίας
Η παχυσαρκία, λοιπόν, αποτελεί χρόνια νόσο του μεταβολισμού και ως εκ τούτου απαιτεί τη θεραπευτική αντιμετώπιση από τον ειδικό Ενδοκρινολόγο.
Έστω και μέτρια απώλεια βάρους (5 – 10%) μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την υγεία. Μελέτες σε παχύσαρκες γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες έδειξαν βελτίωση της ωορρηξίας και της αυτόματης κύησης μετά από απώλεια βάρους 5% του αρχικού.
Συνοπτικά η νόσος αντιμετωπίζεται με:
- Διατροφική παρέμβαση και αύξηση της σωματικής δραστηριότητας.
- Φαρμακευτική αγωγή: φαρμακευτικά σκευάσματα που μπορούν να συνδράμουν προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η μετφορμίνη, η ορλιστάτη, η λιραγλουτίδη.
Είναι αυτονόητο ότι τα φαρμακευτικά σκευάσματα κατά της παχυσαρκίας, όπως και οποιοδήποτε φάρμακο, θα πρέπει να χορηγούνται αυστηρά μόνο από τον ειδικό γιατρό, ο οποίος θα είναι σε θέση να αξιολογήσει τόσο την αποτελεσματικότητα όσο και την ασφάλεια της αγωγής.
- Χειρουργική επέμβαση: επί αποτυχίας της διατροφικής παρέμβασης και της φαρμακευτικής αγωγής ή σε νοσογόνο παχυσαρκία.
Συνοψίζοντας, η παχυσαρκία είναι σοβαρή και χρόνια νόσος του μεταβολισμού, που απαιτεί εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα και μακροχρόνια υποστήριξη των ασθενών προκειμένου να συνεχίσουν να ζουν με υγιεινό τρόπο ζωής.
Παναγιώτα Δριμάλα
Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος
www.endodrimala.gr
