Ως κλειστοφοβία περιγράφεται γενικά μια φοβία για τους κλειστούς χώρους η οποία εκτιμάται ότι επηρεάζει περίπου το 5 έως 7% του παγκόσμιου πληθυσμού. Μερικοί άνθρωποι αναστατώνονται σαφώς περισσότερο από κάποιους άλλους όταν βρίσκονται σε κλειστούς χώρους, όμως ο φόβος του φυσικού περιορισμού είναι τόσο φυσιολογικός, που φαίνεται παράλογο να μην είμαστε κάπως κλειστοφοβικοί.
Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες οι άνθρωποι μπορεί να παγιδευτούν – πιο ανησυχητικές σε κτίρια που έχουν καταρρεύσει ή σε τροχαία ατυχήματα. Αυτές είναι σαφώς καταστάσεις απειλητικές για τη ζωή και – καταδεικνύουν πόσο κατανοητό είναι να απεχθανόμαστε την αίσθηση του περιορισμού.
Όσοι από εμάς που αντιπαθούν έντονα τον περιορισμό τείνουν να βιώνουν την αίσθηση του πανικού όταν παγιδευτούν και φαίνεται ότι αυτός ο πανικός – με την αίσθηση του αυξανόμενου καρδιακού ρυθμού, τη ζάλη και τη δύσπνοια – μας φοβίζει όσο και η ίδια η κατάσταση που αντιμετωπίζουν.
Ωστόσο, ανησυχίες όπως κλειστοφοβία μπορεί να αναπτυχθούν επηρεάζοντας ολόκληρη τη ζωή κάποιου, κάνοντας την καθημερινότητα δύσκολη – τη μετακίνηση με ανελκυστήρα, παραδείγματος χάρη, αδύνατη. Για αυτούς τους ανθρώπους, είναι ένα σημαντικό πρόβλημα και είναι ο λόγος που η κατάσταση έχει χαρακτηριστεί ως «διαταραχή» και ο φόβος ως «παράλογος». Ίσως όμως είναι πιο σωστό, να δεχτούμε ότι είναι μια φυσιολογική αντίδραση που έχει αναπτυχθεί τόσο, ώστε να γίνει πρόβλημα.
Από την άλλη πλευρά, μερικοί άνθρωποι ανέχονται καταστάσεις περιορισμού με αρκετή ευκολία. Όσοι υπηρετούν σε υποβρύχια, οι σπηλαιολόγοι ή οι αστροναύτες, για παράδειγμα, πρέπει να έχουν υψηλή ανοχή στους κλειστούς χώρους και μια υψηλή ανοχή στην αίσθηση του άγχους που μπορούν αυτοί να προκαλέσουν.
Έχει νόημα να αναγνωρίσουμε αυτές τις διαφορές, δεδομένου ότι μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε πόσο ευάλωτοι είμαστε στην ανάπτυξη ενός πραγματικού προβλήματος. Οι άνθρωποι φαίνεται ότι διαφέρουν ως προς τον βαθμό που χρειάζεται προσωπικό χώρο. Διαφέρουν επίσης ως προς το βαθμό που μπορούν να ανεχθούν και να ελέγξουν τις ανησυχίες που δημιουργούνται στο μυαλό τους.
Υπάρχουν επίσης πολλοί λόγοι για τους οποίους κάποιοι άνθρωποι βρίσκουν την παραμονή σε περιορισμένους χώρους ιδιαίτερα οδυνηρή – κάποιοι, π.χ., μπορεί να είχαν τραυματικές εμπειρίες. Σε μια κλασική μελέτη, 21 ανθρακωρύχοι που είχαν παγιδευτεί στις υπόγειες στοές για 14 ημέρες, βρέθηκε ότι επηρεάστηκαν σημαντικά από την εμπειρία, αναπτύσσοντας και κλειστοφοβία.
Καταπολέμηση της κλειστοφοβίας
Αλλά τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν τρόποι για να ξεπεραστεί η κλειστοφοβία. Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία περιλαμβάνει συνήθως τη βοήθεια κάποιου όταν αντιμετωπίζουμε οδυνηρές καταστάσεις ώστε να παραμείνουμε ήρεμοι μέχρι να απομακρυνθεί η αίσθηση πανικού. Όπως και με πολλά άλλα ψυχολογικά προβλήματα, είναι περισσότερο μια εκμάθηση στο πώς να αντιμετωπίσουμε συνηθισμένες και κατανοητές αντιδράσεις από ό, τι «θεραπεία» κάποιου είδους ασθένειας. Όπως με όλα τα είδη ψυχολογικής θεραπείας, κανένας δεν μπορεί να εγγυηθεί ένα θετικό αποτέλεσμα, γενικά όμως θεωρείται ως μετρίως αποτελεσματική.
Αν λοιπόν κλειστείτε στο χαλασμένο ασανσέρ και αρχίσετε να πανικοβάλλεστε, τι πρέπει να κάνετε; Αν και είναι προφανές, αλλά προφανώς πολύ δύσκολο, μην πανικοβληθείτε. Οι περισσότεροι άνθρωποι θα διαπιστώσουν ότι τα συναισθήματα άγχους θα αυξηθούν ταχύτατα όταν συνειδητοποιήσουν ότι είναι παγιδευμένοι. Όμως ακόμη και αν δεν τα έχετε βιώσει στο παρελθόν, με την πάροδο του χρόνου θα μειωθούν, απλώς θα πρέπει να περιμένετε. Η κλειστοφοβία είναι λογική, με την έννοια ότι είναι λογικό να ανησυχούμε για το ενδεχόμενο να παγιδευτούμε. Αλλά αν κλειστείτε στο ασανσέρ, η μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζεται είναι να βαρεθείτε.
