Ιστορικά, η αϋπνία έχει καταχωρηθεί ως δευτερεύουσα σε άλλες διαταραχές, όπως η κατάθλιψη. Η ιδέα ήταν ότι ο ασθενής πάθαινε πρώτα κατάθλιψη και ότι ο ύπνος του αποκτούσε προβλήματα ως συνέπεια.
Αυτό μπορεί να έχει νόημα για όσους έχουν βιώσει την κατάθλιψη και βρήκαν ότι οι σκέψεις θλιβερών γεγονότων, όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή κάποια προσωπική αποτυχία, μπορεί να τους κρατήσει ξύπνιους τη νύχτα. Η πιθανότητα η κατάθλιψη να οδηγεί σε αϋπνία είναι επίσης συνεπής με έρευνες, στις οποίες φάνηκε ότι οι ενήλικες που πάσχουν από αϋπνία είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν βιώσει άγχος και κατάθλιψη νωρίτερα στη ζωή τους.
Μήπως όμως τα πράγματα είναι ανάποδα; Θα μπορούσε ο κακός ύπνος να οδηγεί σε κατάθλιψη; Περίπου την τελευταία δεκαετία γίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι οι διαταραχές ύπνου συχνά εμφανίζονται πριν από ένα επεισόδιο κατάθλιψης και όχι μετά, βοηθώντας στην απομάκρυνση της ιδέας ότι η αϋπνία είναι δευτερεύουσα σε άλλες διαταραχές.
Και αυτό δεν είναι δύσκολο να το καταλάβουμε – απλώς σκεφτείτε πώς αισθάνεστε την επομένη μιας νύχτας που δεν έχετε κοιμηθεί καλά. Η επιστημονική βιβλιογραφία φαίνεται να υποστηρίζει την ιδέα ότι η ικανότητά μας να ελέγχουμε τα συναισθήματά μας μειώνεται μετά από έναν κακό ύπνο.
Γιατί λοιπόν η αϋπνία οδηγήσει σε κατάθλιψη; Αν σκεφτούμε τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν χάνουμε τον ύπνο μας, υπάρχουν ενδείξεις για τη σύνδεση αυτή. Μια μελέτη για το θέμα αυτό επικεντρώθηκε σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται αμυγδαλή, το τμήμα που πιστεύεται ότι παίζει ένα σημαντικό ρόλο στα συναισθήματά μας και τα επίπεδα του άγχους.
Διαπιστώθηκε ότι οι συμμετέχοντες που είχαν στερηθεί τον ύπνο για περίπου 35 ώρες έδειξαν μεγαλύτερη αντίδραση στην αμυγδαλή, όταν τους έδειχναν συναισθηματικά αρνητικές εικόνες, σε σύγκριση με όσους δεν είχαν στερηθεί τον ύπνο. Ταυτόχρονα, οι συνδέσεις με τα τμήτα του εγκεφάλου που ρυθμίζουν την αμυγδαλή φαινόταν πιο αδύναμες, γεγονός που σημαίνει ότι οι συμμετέχοντες ήταν πιθανώς σε δυσκολότερη θέση να ελέγξουν τα συναισθήματά τους. Τέτοια ευρήματα θα μπορούσαν να βοηθήσουν τελικά να εξηγήσουν πώς ο κακός ύπνος μπορεί να τελικά να προκαλέσει προβλήματα, όπως η κατάθλιψη.
Έρευνες σε δίδυμα έδειξαν επίσης ότι τα προβλήματα ύπνου και η αϋπνία μπορεί να είναι, σε κάποιο βαθμό, μέρος του ίδιου γενετικού συμπλέγματος – που σημαίνει ότι αν έχουμε κληρονομήσει τα γονίδια που μας κάνουν επιρρεπείς στην αϋπνία, μπορεί επίσης να είμαστε ευάλωτοι και σε κατάθλιψη.
