Αυτό που συμβαίνει πραγματικά όταν δημιουργούμε και αποθηκεύουμε αναμνήσεις αποκαλύφθηκε σε μια ανακάλυψη που εξέπληξε ακόμη και τους επιστήμονες που την έκαναν.
Η αμερικανική και ιαπωνική ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι ο εγκέφαλος δημιουργεί ταυτόχρονα δύο μνήμες των γεγονότων: η μία είναι για εδώ-και-τώρα και η άλλη για μια ζωή, όπως ανακάλυψαν. Μέχρι τώρα θεωρούσαμε ότι όλες οι μνήμες αρχίζουν ως βραχυπρόθεσμες και στη συνέχεια μετατρέπονται αργά σε μακροπρόθεσμες.
Δύο μέρη του εγκεφάλου εμπλέκονται σε μεγάλο βαθμό στη μνήμη των προσωπικών μας εμπειριών. Ο ιππόκαμπος είναι το τμήμα για τις βραχυπρόθεσμες μνήμες, ενώ ο φλοιός είναι το τμήμα όπου αποθηκεύονται οι μακροχρόνιες αναμνήσεις.
Αυτή η ιδέα διαδόθηκε μετά την υπόθεση του Henry Molaison στη δεκαετία του 1950. Ο ιππόκαμπός του υπέστη βλάβη κατά τη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης για τη θεραπεία της επιληψίας και δεν ήταν πλέον σε θέση να δημιουργήσει νέες αναμνήσεις, αλλά εκείνες που είχε πριν από την επέμβαση βρισκόταν ακόμη εκεί. Έτσι, η ιδέα που επικράτησε ήταν ότι οι μνήμες σχηματίζονται στον ιππόκαμπο και στη συνέχεια μετακινούνται στον φλοιό όπου και «αποθηκεύονται».
Η ερευνητική ομάδα του Riken-MIT Center for Neural Circuit Genetics όμως, έκανε κάτι μυαλό-εξωφρενικά προηγμένο για να δείξει ότι δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Τα πειράματά της πραγματοποιήθηκαν σε ποντίκια, αλλά πιστεύεται ότι ισχύουν και για τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια δέσμη φωτός για να ελέγξουν τη δραστηριότητα συγκεκριμένων νευρώνων – μπόρεσαν κυριολεκτικά να ενεργοποιήσουν ή να απενεργοποιήσουν μνήμες. Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Science, έδειξαν ότι οι μνήμες σχηματίζονται ταυτόχρονα στον ιππόκαμπο και στον φλοιό.
Ο καθηγητής Susumu Tonegawa, διευθυντής του ερευνητικού κέντρου, δήλωσε: «Ήταν εκπληκτικό. Έρχεται σε αντίθεση με τη δημοφιλή υπόθεση που πιστεύαμε εδώ και δεκαετίες. Πρόκειται για μια σημαντική πρόοδο σε σύγκριση με τις προηγούμενες γνώσεις μας, είναι μια μεγάλη αλλαγή».
Τα ποντίκια δεν φάνηκαν να χρησιμοποιούν τη μακροχρόνια μνήμη του φλοιού τις πρώτες λίγες ημέρες μετά τη διαμόρφωση μιας ανάμνησης – ένα ηλεκτρικό σοκ που τους επέβαλαν οι ερευνητές. Όταν οι επιστήμονες απενεργοποίησαν τη βραχυπρόθεσμη μνήμη στον ιππόκαμπο, η ανάμνηση από το σοκ ξεχνιόταν. Ωστόσο, οι ερευνητές μπορούσαν στη συνέχεια να κάνουν τα ποντίκια να θυμηθούν και πάλι ενεργοποιώντας τη μακροχρόνια μνήμη – συνεπώς, η ανάμνηση υπήρχε και εκεί.
«Απλώς είναι ανώριμη ή σιωπηλή τις πρώτες μέρες μετά το σχηματισμό της», δήλωσε ο καθηγητής Tonegawa.
Οι ερευνητές έδειξαν επίσης ότι η μακροχρόνια μνήμη δεν θα «ωριμάσει» ποτέ, αν η σύνδεση μεταξύ του ιππόκαμπου και του φλοιού μπλοκαριστεί. Συνεπώς, εξακολουθεί να υπάρχει μια σύνδεση μεταξύ των δύο μερών του εγκεφάλου, με την ισορροπία ισχύος να μετατοπίζεται από τον ιππόκαμπο στον φλοιό με την πάροδο του χρόνου.
