Αλκοόλ, νικοτίνη, ναρκωτικά: οι εθισμοί σε κάθε λογής ουσίες, εγκυμονούν και κάθε λογής κινδύνους για την υγεία μας
Συνηθίζουμε να λέμε ότι κανένας δεν είναι μόνος του σε αυτόν τον πλανήτη. Όλοι εξαρτόμαστε από κάποιον ή κάτι άλλο, δημιουργώντας ένα μοναδικό πλέγμα αλληλεπίδρασης. Οι εθισμοί σε ουσίες όμως είναι άλλη περίπτωση, που δεν έχει τίποτα θετικό για εμάς, μόνο προβλήματα – υγείας και κοινωνικά.
Η εξάρτηση χαρακτηρίζεται από την έντονη προσήλωση ενός ατόμου προς μία ουσία. Ο εξαρτημένος επικεντρώνει τη ζωή του γύρω από το αντικείμενο της εξάρτησής του. Η εξάρτηση από ουσίες είναι η κατάσταση απόλυτου εθισμού του ανθρώπου, κατά την οποία κυριαρχείται από την έντονη ανάγκη λήψης της ουσίας. Η σωματική εξάρτηση εμφανίζεται όταν το σώμα του ανθρώπου έχει προσαρμοστεί στην ουσία και αναπτύσσει συμπτώματα όταν σταματήσει τη χρήση, το ονομαζόμενο στερητικό σύνδρομο.
Η ψυχολογική εξάρτηση εμφανίζεται όταν ο άνθρωπος έχει ανάγκη από τη χρήση της ουσίας για να νιώσει καλά, να διώξει το άγχος ή την ψυχική πίεση ή απλά για να νιώθει φυσιολογικός και να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής. Η ψυχολογική εξάρτηση, σε σύγκριση με τη σωματική, είναι πιο σημαντική και είναι αυτή που απαιτεί πολύ περισσότερο χρόνο για να αντιμετωπιστεί.
Σε αντίθεση με ότι πιστεύεται, οι άνθρωποι έκαναν χρήση διαφόρων ουσιών που είχαν επίδραση στο κεντρικό νευρικό σύστημα από τους αρχαίους χρόνους. Όμως η χρήση τους ήταν γενικά περιορισμένη και σπανίως έφθανε στα όρια του εθισμού ή είχε σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και τη κοινωνική ζωή του ατόμου.
Σήμερα, με τον όρο ναρκωτικά εννοούμε οποιαδήποτε ουσία δρα στο κεντρικό νευρικό σύστημα και αλλάζει την αντίληψη, το συναίσθημα, τη διάθεση και τη συμπεριφορά του ανθρώπου. Οι ουσίες αυτές μπορεί να είναι νόμιμες, όπως το αλκοόλ και ο καπνός, ή παράνομες, όπως η ηρωίνη, το χασίς, η κοκαΐνη και το LSD. Ο κατάλογος των παράνομων ναρκωτικών ουσιών διευρύνεται συνεχώς, ενώ οι εθισμοί μπορεί να προκύψουν και από την κατάχρηση φαρμακευτικών σκευασμάτων όπως τα αγχολυτικά και ηρεμιστικά χάπια ή κάποια παυσίπονα.
Η πρόληψη είναι πάντοτε η καλύτερη δράση απέναντι στη χρήση ουσιών και η σωστή ενημέρωση για τους κινδύνους που κρύβουν οι εθισμοί είναι η βάση για να τους αποφύγουμε. Τα άτομα που έχουν εθιστεί σε κάποια ουσία, θα πρέπει να αναζητήσουν βοήθεια τόσο από εξειδικευμένες ιατρικές υπηρεσίες όσο και από το κοινωνικό και οικογενειακό τους περιβάλλον: καθώς ένα μεγάλο κομμάτι της εξάρτησης έχει άμεση σχέση με την ψυχολογία, η συμβολή τους είναι απαραίτητη για την πλήρη απεξάρτηση του χρήστη.
