Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος στην πλειοψηφία τους οφείλονται σε ιούς που έχουν εποχική έξαρση, κυρίως το φθινόπωρο και τον χειμώνα. Πλήττουν τις πιο ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού και είναι αυτοϊάσιμες, δηλαδή δεν απαιτούν αντιβιοτική θεραπεία.
Η μετάδοση του εποχικού ιού αναπνευστικά γίνεται αερογενώς. Ο ιός μεταφέρεται με την εισπνοή σταγονιδίων ή με τον ενοφθαλμισμό του στο βλεννογόνο του στόματος , της μύτης, ή των ματιών.
Οι ιογενείς λοιμώξεις πολλές φορές επιπλέκονται στην πορεία τους από μικροβιακούς παράγοντες και μπορεί να οδηγήσουν σε μια πνευμονία (μικροβιακή λοίμωξη).
Η πνευμονία δεν είναι μεταδοτική όπως οι ιώσεις και απαιτεί αντιβιοτική θεραπεία πάντα με ιατρική επίβλεψη. Οι λοιμώξεις λοιπόν του αναπνευστικού με εποχική έξαρση οφείλονται κυρίως σε ιούς και μικρόβια με την γνωστή ονομασία «κοινό κρυολόγημα».
Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού ανατομικά διακρίνονται σε λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού (ρινίτιδα, ωτίτιδα, φαρυγγίτιδα, αμυγδαλίτιδα, παραρινοκολπίτιδα, επιγλωτίτιδα, λαρυγγίτιδα, τραχειοβρογχίτιδα, βρογχίτιδα) και σε λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού (πνευμονία, πνευμονικό απόστημα, και εμπύημα).
Τα συμπτώματα μιας ίωσης ποικίλλουν ανάλογα με το είδος του ιού, το ανατομικό σημείο προσβολής και τον χρόνο από την έναρξη της λοίμωξης αλλά και την κατάσταση του ατόμου (ηλικία, συνοσηρότητες κ.λ.π.)
Οι ιογενείς λοιμώξεις έχουν αργή και προοδευτική εξέλιξη των συμπτωμάτων τους στο πρώτο τριήμερο. Αρχικά ξηρότητα στόματος και μύτης και μετά από 1-2 24ωρα βήχα, φτάρνισμα, ζάλη ή πονοκέφαλο. Ο πυρετός δεν είναι απαραίτητος.
Ο ιός της γρίπης αντιθέτως έχει απότομη έναρξη συμπτωμάτων με ένταση του βήχα και του πυρετού, αρθραλγίες, ρίγη, σοβαρή καταβολή δυνάμεων και φωτοφοβία για 3-4 24ωρα.
Ο ιός της γρίπης αποτελεί ξεχωριστή κατηγορία και μπορεί να προκαλέσει πνευμονία από μόνη της ή από επιμόλυνση με μικρόβιο. Κάθε γριπώδες σύνδρομο δεν αποτελεί κατ’ ανάγκη αληθινή γρίπη. Είναι απίθανο κάποιος να προσβληθεί από γρίπη και δεύτερη φορά την ίδια χρονική περίοδο λοιμώξεων.
Οι καπνιστές προσβάλλονται πιο συχνά στον ίδιο χειμώνα από ιώσεις και παρατεταμένα και εμφανίζουν επιπλοκές όπως βρογχίτιδα και πνευμονία.
Σύμφωνα με μελέτες από αξιόπιστες ιατρικές έρευνες οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στις ιώσεις ή στη γρίπη με σοβαρή κόπωση και μυϊκούς πόνους και τα σοβαρά συμπτώματα διαρκούν περισσότερο από ότι στους άνδρες. Αναφέρουν συχνά σοβαρή ωτίτιδα, πονοκέφαλο και ανορεξία ακόμα και μετά την τρίτη ημέρα της λοίμωξης.
Για τις ιώσεις δεν υπάρχει ειδική θεραπεία. Συνιστάται υποστηρικτική θεραπεία με ανάπαυση, χορήγηση υγρών, αντιπυρετικών και φαρμακευτικών σκευασμάτων για τη ρινίτιδα και τον βήχα. Ειδική θεραπεία υπάρχει μόνο για τους ιούς της γρίπης. Στην γρίπη σαν αυτοτελή λοίμωξη δεν δρουν τα αντιβιοτικά.
Το αντιγριπικό εμβόλιο είναι γενικά αβλαβές αλλά πρέπει να επιλέγεται μόνο από τον θεράποντα ιατρό. Η ανοσία του διαρκεί περίπου τέσσερεις μήνες. Στην Ελλάδα μία δόση εμβολίου αρκεί διότι οι ιοί της γρίπης διαρκούν στατιστικά από αρχές Ιανουαρίου έως αρχές Απριλίου. Η ανοσοποίηση του εμβολίου κυμαίνεται από 60% – 90% ανάλογα με την βιολογική ικανότητα κάθε οργανισμού. Η πρόληψη κατά των ιώσεων περιλαμβάνει πλύσιμο χεριών, αποφυγή χώρων μεγάλου συγχρωτισμού και υγιεινό τρόπο διαβίωσης.
Τα εμβόλια κατά του ιού της γρίπης και κατά του πνευμονιόκοκκου αφορούν ειδικές ομάδες πληθυσμού (ηλικιωμένους, ασθενείς με Σακχαρώδη διαβήτη, καρδιολογικά αναπνευστικά κ.λ.π. νοσήματα , εργαζόμενους σε νοσοκομεία, σχολεία κ.λ.π.).
Η επιλογή του εμβολιασμού καθιστά απαραίτητη την ιατρική διάγνωση και καθοδήγηση.
Τσεκούρα Ελένη, ειδική πνευμονολόγος
