Γιατί είναι τόσο πολύ πιο δύσκολο να χάσουμε βάρος από ό, τι να ξαναπάρουμε τα περιττά κιλά; Τα ευρήματα της πρόσφατης έρευνας, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Obesity, δείχνουν ότι το σώμα μας αντιστέκεται πραγματικά στην απώλεια βάρους.
Ενώ βρισκόμαστε σε δίαιτα, μειώνουμε τον βασικό μεταβολικό ρυθμό μας, δηλαδή τον αριθμό των θερμίδων που καίμε χωρίς κάποια δραστηριότητα, απλά για τη λειτουργία του οργανισμού μας. Οι συντάκτες της έρευνας προειδοποιούν ότι η διατήρηση του ιδανικού βάρους απαιτεί «διαρκή επαγρύπνηση για την καταπολέμηση της μεταβολικής προσαρμογής».
Η μελέτη παρακολούθησε 14 συμμετέχοντες στο αμερικανικό τηλεοπτικό reality show «The Biggest Loser», στο οποίο οι παχύσαρκοι συμμετέχοντες προσπαθούν να χάσουν τα περισσότερα κιλά για να κερδίσουν.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, μετά από έξι χρόνια, όλοι πλην ενός εκ των διαγωνιζομένων, είχε ανακτήσει και πάλι το βάρος τους. Κατά μέσο όρο, ζύγιζαν 131,5 κιλά, έχοντας ξεκινήσει το show με μέσο βάρος 149 κιλά και έχοντας φτάσει τα 91 κιλά με την ολοκλήρωση του παιχνιδιού.
Έξι χρόνια είναι μεγάλο χρονικό διάστημα και το να είσαι, κατά μέσο όρο, 17 κιλά ελαφρύτερος, δεν είναι ασήμαντο. Αλλά οι πιθανότητες ήταν ενάντια στους συμμετέχοντες: Η μελέτη έδειξε ότι, πριν από το διαγωνισμό, η ομάδα «έκαιγε» κατά μέσο όρο 2.600 θερμίδες την ημέρα χωρίς δραστηριότητα, αλλά το νούμερο μειώθηκε σε περίπου 2.000 θερμίδες την ημέρα, όταν τελείωσε η εκπομπή.
Έξι χρόνια αργότερα, αντί να αυξηθεί και πάλι μέχρι το κανονικό επίπεδο, ο μεταβολικός τους ρυθμός είχε επιβραδυνθεί περαιτέρω σε 1.900 θερμίδες την ημέρα. Κατά μέσο όρο, ο μεταβολικός τους ρυθμός ήταν κατά 500 θερμίδες την ημέρα μικρότερος από ό, τι θα περίμενε κανείς για την ηλικία και τον σωματότυπό τους.
Έτσι, οι διαγωνιζόμενοι θα έπρεπε να τρώνε ακόμη λιγότερο για να διατηρήσουν το βάρος τους. Αν και οι ερευνητές γνώριζαν ότι η δίαιτα μειώνει τον βασικό μεταβολικό ρυθμό για την εξοικονόμηση ενέργειας, η μελέτη αυτή δείχνει πόσο έντονα το σώμα μας ανατρέπει την απώλεια βάρους.
Η μελέτη πάντως ήταν μικρή και χωρίς ομάδα ελέγχου και η απώλεια βάρους επηρεάζεται από επιπλέον παράγοντες, όπως τα γονίδια και οι ορμόνες. Άλλες μελέτες δείχνουν ότι μερικοί άνθρωποι επηρεάζονται σε μικρότερο βαθμό από ό, τι άλλοι.
Σε μια άλλη έρευνα, φάνηκε ότι οι παχύσαρκοι άνθρωποι που προχωρούν σε χειρουργική επέμβαση απώλειας βάρους, ξεφύγουν από αυτή τη μεταβολική προσαρμογή: Κατά κάποιο τρόπο, το σώμα συντονίζεται στο νέο φυσιολογικό βάρος και ο βασικός μεταβολικός ρυθμός δεν μειώνεται. Για τους υπόλοιπους, η εγρήγορση σχετικά με το τι τρώμε και η δημιουργία μυϊκής μάζας (που χάνεται με την ηλικία) μέσω της αερόβιας άσκησης και της μυϊκής ενδυνάμωσης, είναι οι μόνοι τρόποι για να διατηρήσουμε το βάρος μας και τον μεταβολικό μας ρυθμό σε υψηλό επίπεδο.
